Urlop rodzicielski – pytania i odpowiedzi

Dziś wchodzą w życie zmiany w kodeksie pracy! Dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski jak skorzystać? Pytania…, odpowiedzi…, interpretacje…, czyli poradnik – co, jak, gdzie i kiedy?

W Dzienniku Ustaw z dnia 13 czerwca 2013 r. poz. 675 ukazała się nowelizacja ustawy Kodeks pracy dotycząca zmian w uprawnieniach rodzicielskich. Ustawa wchodzi w życie z dniem 17 czerwca 2013 r.

Do portalu trafiło już wiele pytań związanych z tym zagadnieniem, prosimy jednak o kolejne pytania, a postaramy się odpowiedzieć na najczęstsze.

Dla uproszczenia podamy definicje obowiązujące od 17 czerwca 2013 r.

Podstawowy urlop macierzyński

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
3) 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
4) 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
5) 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

UWAGA. Zmiana: przedłużono do 6 tygodni możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu (wczesniej 2 tygodnie).

Dodatkowy urlop macierzyński – udzielany po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego

Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze:
1) do 6 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) do 8 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Oznacza to, że od 17 czerwca 2013 r. dodatkowy urlop macierzyński będzie dłuższy o dwa tygodnie.

Urlop rodzicielski – udzielany po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego

Bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni – niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Do kiedy należy złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński?

1) Pracownik, którego dziecko urodziło się po dniu 31 grudnia 2012 r. i nie korzystał z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 8 tygodni w przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci przy jednym porodzie. Pracownik składa wniosek nie później niż w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy, a pracodawca udziela dodatkowego urlopu macierzyńskiego nie później niż w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy (ustawa wchodzi w życie z dniem 17 czerwca 2013 r.).

2) W sytuacji gdy dodatkowy urlop macierzyński wykorzystano przed dniem 17 czerwca 2013 r., a dziecko urodziło się po 31 grudnia 2012 r., pracownikowi należą się 2 tygodnie urlopu dodatkowego. Wniosek należy złożyć nie później niż 7 dni po wejściu w życie ustawy, a pracodawca udziela urlopu do 14 dni po tej dacie (ustawa wchodzi w życie z dniem 17 czerwca 2013 r.).

3) Pracownikowi, którego urlop macierzyński lub urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego kończy się w okresie od dnia 24 czerwca 2013 r. do dnia 30 czerwca 2013 r., dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego udziela się na pisemny wniosek składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu, chyba że pracownik złożył wniosek o taki urlop przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

4) Pracownik korzystający w dniu wejścia w życie ustawy z dodatkowego urlopu macierzyńskiego ma prawo do części takiego urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między wymiarem urlopu określonym w art. 1821 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą kodeks pracy a wymiarem udzielonego mu urlopu (wydłużenie o 2 tygodnie urlopu dodatkowego).

Jakie obowiązują warunki?

  • pisemna forma wniosku,
  • ​pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika,
  • powyższe zasady dotyczą odpowiednio przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie.

Jeżeli przed dniem 17 czerwca 2013 r. rodzic wykorzystał już urlop macierzyński podstawowy i dodatkowy, czy może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?

Rodzic może skorzystać z dodatkowego urlopu rodzicielskiego, jeżeli dziecko urodziło się po 31 grudnia 2012 r., w przypadku gdy:

  • dziecko urodziło się w 2013 r., a jeszcze w 2012 r. jego matka skorzystała z urlopu macierzyńskiego przed porodem,
  • przed dniem 17 czerwca 2013 r. rodzic  dziecka nie wykorzystał dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym jego wymiarze i zakończył korzystanie z uprawnień rodzicielskich (co oznacza, że w dniu 17 czerwca 2013 r. wrócił do pracy albo przeszedł na urlop wypoczynkowy).

Jaki jest wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego?

Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze:
1) do 6 tygodni – przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie,
2) do 8 tygodni – przy urodzeniu dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Czy dodatkowy urlop macierzyński można dzielić na części?

Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo albo w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności.

Kiedy urlop rodzicielski?

Bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze określonym w art. 1821 § 1 pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni – niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Kiedy złożyć wniosek o urlop rodzicielski?

1) W terminie do 14 dni po porodzie (czyli także przed narodzinami dziecka) pracownica może złożyć jeden wspólny wniosek o udzielenie – bezpośrednio po podstawowym zwykłym urlopie macierzyńskim – dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze oraz bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego urlopu, także w pełnym wymiarze.
Ta sytuacja dotyczy tych matek, które od razu zdecydują się na wykorzystanie wszystkich możliwych urlopów związanych z urodzeniem dziecka: podstawowego, dodatkowego i rodzicielskiego.

2) W terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu, czyli w trakcie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

Czy urlop rodzicielski można dzielić?

Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze wielokrotności tygodnia.

Czy z urlopu rodzicielskiego mogą skorzystać oboje rodzice dziecka?

Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać 26 tygodni.

Co we wniosku o urlop rodzicielski?

We wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego określa się termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy kolejnej części urlopu rodzicielskiego – termin zakończenia poprzedniej części tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu. Pracownik składający wniosek dołącza do wniosku pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu przez okres wskazany we wniosku przez drugiego z rodziców dziecka albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego urlopu w okresie objętym wnioskiem.

Czy jest możliwość, aby oboje rodzice wzięli urlop jednocześnie?

Tak! Ale łączny wymiar nie może być większy niż 26 tygodni. Możliwe jest więc, że każde z rodziców weźmie jednocześnie po 13 tygodni urlopu.

Kiedy zasiłek 100%, kiedy 80%, a kiedy 60%?

Jeżeli pracownica złoży, nie później niż 14 dni po porodzie, wniosek do pracodawcy o udzielenie urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim oraz dodatkowym urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze – wówczas przez cały ten czas zasiłek będzie wynosił 80%.
W przypadku gdy taki wniosek nie zostanie złożony w powyższym okresie, wysokość zasiłku będzie wynosić  100% za czas podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz 60% za czas urlopu rodzicielskiego.

Czy można pracować w trakcie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego?

W okresie zasadniczego urlopu macierzyńskiego nie można pracować. Można pracować w okresie dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nieprzekraczającym ½ etatu.

Czy w trakcie urlopu rodzicielskiego można pracować na zasadach umów cywilnoprawnych (umowa o dzieło i umowa zlecenia)?

Tak, można pracować, gdyż przepisy nie przewidują zakazu takich umów.

Jaki jest maksymalny urlop przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie?

Możliwy maksymalny wymiar urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego z tytułu narodzin bliźniaków będzie wynosił 65 tygodni, trojaczków – 67 tygodni, czworaczków – 69 tygodni, pięcioraczków i większej liczby dzieci przy jednym porodzie – 71 tygodni.

Jakie są uprawnienia ojca?

Jeżeli matka nie wykorzysta części podstawowego urlopu macierzyńskiego i jest pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, powołania, wyboru albo mianowania, ojciec ma prawo wykorzystać pozostałą jego część.
Ojciec po podstawowym urlopie macierzyńskim może opiekować się dzieckiem na dodatkowym urlopie macierzyńskim w pełnym jego wymiarze albo może go współdzielić z mamą dziecka, a bezpośrednio po nim będzie mógł skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego również w pełnym jego wymiarze albo współdzieląc go z mamą dziecka.
Nadal przysługuje bez zmian urlop ojcowski i wychowawczy.

Ile tygodni urlopu podstawowego musi wykorzystać matka dziecka, aby ojciec mógł wykorzystać pozostałą jego część?

Po wykorzystaniu przez mamę 14 tygodni urlopu podstawowego macierzyńskiego, pozostałą jego część może wykorzystać ojciec. Po wykorzystaniu urlopu podstawowego, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni.

Czy ojcu dziecka, niebędącemu w związku małżeńskim przysługuje urlop ojcowski?

Tak! Ma czas na wykorzystanie tego urlopu do ukończenia przez dziecko 1 roku życia.

Czy ojcu dziecka niebędącemu w związku małżeńskim przysługuje urlop rodzicielski?

Tak! Prawo do tego urlopu niezależne jest od bycia w związku małżeńskim, warunkiem jest jednak to, aby oboje rodzice byli pracownikami oraz by rodzice wykorzystali dodatkowy urlop macierzyński.

Czy rodzicie adopcyjni także uzyskali uprawnienia w nowej ustawie?

Pracownik, który po dniu 31 grudnia 2012 r. przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie o przysposobienie dziecka lub przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, nie korzystał z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, ma prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze odpowiadającym różnicy między wymiarem urlopu określonym w art. 183 § 3 ustawy kodeks pracy a wymiarem wykorzystanego urlopu.
Dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego udziela się nie później niż w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy, na pisemny wniosek pracownika, złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
Bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego, udzielanego w wymiarze i na zasadach określonych w art. 1821a ustawy kodeks pracy.
Urlopu rodzicielskiego udziela się na pisemny wniosek pracownika, składany nie później niż do dnia zakończenia dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Skomentuj