Wózki jezdniowe podnośnikowe

Wypadki przy pracy – jak, ile, dlaczego?

W 2011 roku została przekroczona magiczna bariera miliona urządzeń „poddozorowych”  w naszym kraju. Pod koniec 2012 roku w Polsce było zarejestrowane 1065504 urządzeń „poddozorowych” a w tym samym roku ich liczba zwiększyła się o 36535 względem roku poprzedzającego. W 2012 roku miało miejsce 113 wypadków i 84 niebezpieczne uszkodzenia sprzętu zgłoszone do odpowiednich organów związane z tymi urządzeniami, co jest bardzo podobnym wynikiem do lat poprzedzających i można tutaj zauważyć stagnację, a nie pożądaną przez wielu poprawę sytuacji.

Z ogólnej liczby wypadków przy pracy, które inspektorzy pracy badali w latach (2010-2012) wyodrębnionych zostało 429 wypadków, mających związek z urządzeniami „poddozorowymi”, w których poszkodowanych zostało 491 osób, w tym poszkodowanych śmiertelnie – 73. Poniżej przedstawiono zestawienie tych wypadków wg. dominujących rodzajów urządzeń transportu bliskiego.

Czynnik materialny	2010 r.			2011 r.			2012 r.
	Wypadki ogółem	Poszkodowani		Wypadki ogółem	Poszkodowani		Wypadki ogółem	Poszkodowani
		Ogółem	Śm.		Ogółem	Śm.		Ogółem	Śm.
Wózki jezdn. podnośnikowe	95	116	14	78	86	8	88	98	14
Dźwigi, windy, podnośniki	34	40	8	43	55	6	28	30	8
Żurawie, suwnice	24	25	6	27	27	8	12	14	1
Razem	153	181	28	148	168	22	128	142	23

 

Jak można łatwo zauważyć, najwięcej wypadków zanotowano w grupie urządzeń jakimi są wózki jezdniowe podnośnikowe. Wpływ na taką statystykę może mieć fakt, że jest to bardzo liczna grupa urządzeń występująca w zakładach, fabrykach, sklepach itd. Urządzenia te obsługują wiele branż przemysłu i usług a po za tym występuje wręcz nie zliczona liczba różnego rodzaju typów wózków, a także możliwość poruszania się tymi urządzeniami w wielu płaszczyznach bez ograniczeń na tory w płaszczyźnie poziomej i pionowej ruchy masztu w środowisku gdzie przemieszczają się inni pracownicy. Zarejestrowano 1918 przyczyn wypadków i wyodrębniono trzy ich kategorie w tym przyczyny techniczne (156), przyczyny organizacyjne (791) oraz przyczyny związane z czynnikiem ludzkim (971). W tabeli poniżej przedstawiono ogólny udział poszczególnych grup przyczyn wypadków przy pracy związanych z ww. rodzajami urządzeń technicznych.

 

Czynnik materialny	Grupa przyczyn	Lata (2010-2012)
		%
Wózki jezdn. podnośnikowe	techniczne	6
	organizacyjne	40
	ludzkie	54
Dźwigi, windy, podnośniki	techniczne	12
	organizacyjne	44
	ludzkie	44
Żurawie, suwnice	techniczne	8
	organizacyjne	42
	ludzkie	50

Jednoznacznie wynika z zamieszczonych danych, że to wózki jezdniowe podnośnikowe generują największą wypadkowość. W ich przypadku przyjrzyjmy się dokładniej przyczyną takiego stanu rzeczy.

Najmniej liczną procentowo przyczyną są przyczyny techniczne, w których dominującym czynnikiem są wady konstrukcyjne (nieodpowiednia wytrzymałość lub niewłaściwa stateczność). Drugą co do wielkości przyczyną wypadków jest nie właściwa organizacja zarówno samych stanowisk pracy, jak i całego procesu logistycznego związanego z przewozem w zakładzie. W tej kategorii możemy wyróżnić  trzy najliczniejsze grupy takie jak:

1. Niewłaściwa ogólna organizacja pracy (dopuszczanie do pracy urządzenia techn. bez wymaganych badań, kontroli i przeglądów, niedostateczne. przygotowanie zawodowe pracowników do pracy, brak lub niewłaściwe szkolenia bhp.)
2. Niewłaściwa organizacja stanowiska pracy (niewłaściwe usytuowanie, rozmieszczenie urządzeń i materiałów, brak lub niewłaściwe śr. ochrony ind.).
3. Niewłaściwa eksploatacja (brak lub niewłaściwe naprawy i remonty urządzeń technicznych)

Jednak najważniejszym czynnikiem jest czynnik ludzki. W tej materii także wyróżniono trzy główne przyczyny:

1. Nieprawidłowe zachowanie się pracownika (nieznajomość zagrożeń i przepisów, lekceważenie zagrożenia i poleceń).
2. Niewłaściwe posługiwanie się urządzeniem (używanie nie odpowiedniego urządzenia do danej pracy lub używanie urządzenia podczas przebywania osób w strefie pracy urządzenia)
3. Niewłaściwe samowolne zachowanie się pracowników, tempo pracy, rutyna

Oczywiście nie możemy zapomnieć, że do wypadku przeważnie nie prowadzi nas jeden powód ale tak naprawdę mamy do czynienia z łańcuchem wypadku gdzie na tragiczny w skutkach finał ma wpływ nie jeden czynnik ale zbiór przyczyn pośrednich. Zarówno w przypadku przyczyn organizacyjnych jak i samych błędów ludzkich największy wpływ ma człowiek. To my ludzie odpowiadamy za większość wypadków nie tylko operator który lekceważy przepisy i zachowuje się lekkomyślnie, ale także konserwatorzy którzy z różnych powodów nie rzetelnie wykonują swoją prace narażając innych na nie bezpieczeństwo aż do osób kierowniczych i decyzyjnych w przedsiębiorstwach dla których największą wartością jest zysk zapominając często o bhp i innych ogólnie przyjętych normach. Często sami pracownicy w momencie rozpoczynania swojej kariery zawodowej nie są dobrze przygotowani do tego działania w naszym kraju są trzy sposoby zdobycia uprawnienia które pozwoli nam pracować na wózku. Na mocy:

1.  Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawiebezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędemsilnikowym (Dz. U. z 2002 r. nr 70, poz. 650 z późn zm.).
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawiebezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeńtechnicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. z 2001 r. nr 118,poz. 1263).
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybusprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 849 z późn. zm.).

Wskazane byłoby ujednolicenie przepisów i w skazanie jednoznacznie na osoby odpowiedzialne za egzaminowanie i dopuszczanie do wykonywania zawodu, co nie wątpliwie poprawiło by sytuację. Na domiar złego w wielu zakładach dopuszcza się do pracy lub nie zabezpiecza się należycie urządzeń przed nie uprawnionym uruchomieniem co widać w kontrolach przeprowadzonych przez Inspektorzy pracy w latach 2010-2012. Przeprowadzili oni 918 kontroli zakładów, w których stwierdzili przypadki dopuszczania pracowników do wykonywania czynności związanych z użytkowaniem maszyn i urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu, bez odpowiednich kwalifikacji. Jest to zatrważająca statystyka świadcząca o naszej nieroztropności. Do tego wszystkiego można dopisać użytkowanie maszyn bez odpowiednich decyzji UDT i wbrew przepisom bhp Inspektorzy pracy w latach 2010-2012 stwierdzili w 2031 zakładach  takie naruszenia.

Z uwagi na liczne zagrożenia oraz tragiczne skutki wypadków, jakim ulegają poszkodowani pracownicy, stan bezpieczeństwa związany z ich eksploatacją nie jest zadowalający a najwięcej nieprawidłowości odnosi się do eksploatowanych wózków jezdniowych które są powszechnie użytkowanych w pracach przeładunkowych i magazynowych w handlu, przetwórstwie przemysłowym i budownictwie. W dzisiejszych czasach nie byli byśmy w stanie żyć bez urządzeń transportu bliskiego dzięki którym możemy szybciej i więcej przeładowywać. Lecz musimy pamiętać, że są to urządzenia mechaniczne które bez odpowiedniego nadzoru i wyobraźni ludzi pracujących przy nich mogą stać się dla nas śmiertelnie niebezpieczne.

Tekst napisany w oparciu o:

• OCENA SKUTECZNOŚCI FUNKCJONOWANIA SYSTEMU POTWIERDZANIA KWALIFIKACJI PRACOWNIKÓW WYKONUJĄCYCH CZYNNOŚCI ZWIĄZANE Z UŻYTKOWANIEM MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH W MIEJSCU PRACY – URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO
• Informacja Państwowej Inspekcji Pracy na temat:
  – przestrzegania zasad dopuszczania do użytkowania maszyn i urządzeń technicznych (świadectwa UDT)
  – oceny skuteczności funkcjonowania systemu potwierdzania kwalifikacji pracowników wykonujących czynności związane z użytkowaniem maszyn i urządzeń technicznych w miejscu pracy.