
Wózki jezdniowe podnośnikowe
Wypadki przy pracy – jak, ile, dlaczego?
W 2011 roku została przekroczona magiczna bariera miliona urządzeń „poddozorowych” w naszym kraju. Pod koniec 2012 roku w Polsce było zarejestrowane 1065504 urządzeń „poddozorowych” a w tym samym roku ich liczba zwiększyła się o 36535 względem roku poprzedzającego. W 2012 roku miało miejsce 113 wypadków i 84 niebezpieczne uszkodzenia sprzętu zgłoszone do odpowiednich organów związane z tymi urządzeniami, co jest bardzo podobnym wynikiem do lat poprzedzających i można tutaj zauważyć stagnację, a nie pożądaną przez wielu poprawę sytuacji.
Z ogólnej liczby wypadków przy pracy, które inspektorzy pracy badali w latach (2010-2012) wyodrębnionych zostało 429 wypadków, mających związek z urządzeniami „poddozorowymi”, w których poszkodowanych zostało 491 osób, w tym poszkodowanych śmiertelnie – 73. Poniżej przedstawiono zestawienie tych wypadków wg. dominujących rodzajów urządzeń transportu bliskiego.
Czynnik materialny | 2010 r. | 2011 r. | 2012 r. | ||||||
Wypadki ogółem | Poszkodowani | Wypadki ogółem | Poszkodowani | Wypadki ogółem | Poszkodowani | ||||
Ogółem | Śm. | Ogółem | Śm. | Ogółem | Śm. | ||||
Wózki jezdn. podnośnikowe | 95 | 116 | 14 | 78 | 86 | 8 | 88 | 98 | 14 |
Dźwigi, windy, podnośniki | 34 | 40 | 8 | 43 | 55 | 6 | 28 | 30 | 8 |
Żurawie, suwnice | 24 | 25 | 6 | 27 | 27 | 8 | 12 | 14 | 1 |
Razem | 153 | 181 | 28 | 148 | 168 | 22 | 128 | 142 | 23 |
Jak można łatwo zauważyć, najwięcej wypadków zanotowano w grupie urządzeń jakimi są wózki jezdniowe podnośnikowe. Wpływ na taką statystykę może mieć fakt, że jest to bardzo liczna grupa urządzeń występująca w zakładach, fabrykach, sklepach itd. Urządzenia te obsługują wiele branż przemysłu i usług a po za tym występuje wręcz nie zliczona liczba różnego rodzaju typów wózków, a także możliwość poruszania się tymi urządzeniami w wielu płaszczyznach bez ograniczeń na tory w płaszczyźnie poziomej i pionowej ruchy masztu w środowisku gdzie przemieszczają się inni pracownicy. Zarejestrowano 1918 przyczyn wypadków i wyodrębniono trzy ich kategorie w tym przyczyny techniczne (156), przyczyny organizacyjne (791) oraz przyczyny związane z czynnikiem ludzkim (971). W tabeli poniżej przedstawiono ogólny udział poszczególnych grup przyczyn wypadków przy pracy związanych z ww. rodzajami urządzeń technicznych.
Czynnik materialny | Grupa przyczyn | Lata (2010-2012) |
% | ||
Wózki jezdn. podnośnikowe | techniczne | 6 |
organizacyjne | 40 | |
ludzkie | 54 | |
Dźwigi, windy, podnośniki | techniczne | 12 |
organizacyjne | 44 | |
ludzkie | 44 | |
Żurawie, suwnice | techniczne | 8 |
organizacyjne | 42 | |
ludzkie | 50 |
Jednoznacznie wynika z zamieszczonych danych, że to wózki jezdniowe podnośnikowe generują największą wypadkowość. W ich przypadku przyjrzyjmy się dokładniej przyczyną takiego stanu rzeczy.
Najmniej liczną procentowo przyczyną są przyczyny techniczne, w których dominującym czynnikiem są wady konstrukcyjne (nieodpowiednia wytrzymałość lub niewłaściwa stateczność). Drugą co do wielkości przyczyną wypadków jest nie właściwa organizacja zarówno samych stanowisk pracy, jak i całego procesu logistycznego związanego z przewozem w zakładzie. W tej kategorii możemy wyróżnić trzy najliczniejsze grupy takie jak:
- Niewłaściwa ogólna organizacja pracy (dopuszczanie do pracy urządzenia techn. bez wymaganych badań, kontroli i przeglądów, niedostateczne. przygotowanie zawodowe pracowników do pracy, brak lub niewłaściwe szkolenia bhp.)
- Niewłaściwa organizacja stanowiska pracy (niewłaściwe usytuowanie, rozmieszczenie urządzeń i materiałów, brak lub niewłaściwe śr. ochrony ind.).
- Niewłaściwa eksploatacja (brak lub niewłaściwe naprawy i remonty urządzeń technicznych)
Jednak najważniejszym czynnikiem jest czynnik ludzki. W tej materii także wyróżniono trzy główne przyczyny:
- Nieprawidłowe zachowanie się pracownika (nieznajomość zagrożeń i przepisów, lekceważenie zagrożenia i poleceń).
- Niewłaściwe posługiwanie się urządzeniem (używanie nie odpowiedniego urządzenia do danej pracy lub używanie urządzenia podczas przebywania osób w strefie pracy urządzenia)
- Niewłaściwe samowolne zachowanie się pracowników, tempo pracy, rutyna
Oczywiście nie możemy zapomnieć, że do wypadku przeważnie nie prowadzi nas jeden powód ale tak naprawdę mamy do czynienia z łańcuchem wypadku gdzie na tragiczny w skutkach finał ma wpływ nie jeden czynnik ale zbiór przyczyn pośrednich. Zarówno w przypadku przyczyn organizacyjnych jak i samych błędów ludzkich największy wpływ ma człowiek. To my ludzie odpowiadamy za większość wypadków nie tylko operator który lekceważy przepisy i zachowuje się lekkomyślnie, ale także konserwatorzy którzy z różnych powodów nie rzetelnie wykonują swoją prace narażając innych na nie bezpieczeństwo aż do osób kierowniczych i decyzyjnych w przedsiębiorstwach dla których największą wartością jest zysk zapominając często o bhp i innych ogólnie przyjętych normach. Często sami pracownicy w momencie rozpoczynania swojej kariery zawodowej nie są dobrze przygotowani do tego działania w naszym kraju są trzy sposoby zdobycia uprawnienia które pozwoli nam pracować na wózku. Na mocy:
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawiebezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędemsilnikowym (Dz. U. z 2002 r. nr 70, poz. 650 z późn zm.).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawiebezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeńtechnicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (Dz. U. z 2001 r. nr 118,poz. 1263).
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybusprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 849 z późn. zm.).
Wskazane byłoby ujednolicenie przepisów i w skazanie jednoznacznie na osoby odpowiedzialne za egzaminowanie i dopuszczanie do wykonywania zawodu, co nie wątpliwie poprawiło by sytuację. Na domiar złego w wielu zakładach dopuszcza się do pracy lub nie zabezpiecza się należycie urządzeń przed nie uprawnionym uruchomieniem co widać w kontrolach przeprowadzonych przez Inspektorzy pracy w latach 2010-2012. Przeprowadzili oni 918 kontroli zakładów, w których stwierdzili przypadki dopuszczania pracowników do wykonywania czynności związanych z użytkowaniem maszyn i urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu, bez odpowiednich kwalifikacji. Jest to zatrważająca statystyka świadcząca o naszej nieroztropności. Do tego wszystkiego można dopisać użytkowanie maszyn bez odpowiednich decyzji UDT i wbrew przepisom bhp Inspektorzy pracy w latach 2010-2012 stwierdzili w 2031 zakładach takie naruszenia.
Z uwagi na liczne zagrożenia oraz tragiczne skutki wypadków, jakim ulegają poszkodowani pracownicy, stan bezpieczeństwa związany z ich eksploatacją nie jest zadowalający a najwięcej nieprawidłowości odnosi się do eksploatowanych wózków jezdniowych które są powszechnie użytkowanych w pracach przeładunkowych i magazynowych w handlu, przetwórstwie przemysłowym i budownictwie. W dzisiejszych czasach nie byli byśmy w stanie żyć bez urządzeń transportu bliskiego dzięki którym możemy szybciej i więcej przeładowywać. Lecz musimy pamiętać, że są to urządzenia mechaniczne które bez odpowiedniego nadzoru i wyobraźni ludzi pracujących przy nich mogą stać się dla nas śmiertelnie niebezpieczne.
Tekst napisany w oparciu o:
- OCENA SKUTECZNOŚCI FUNKCJONOWANIA SYSTEMU POTWIERDZANIA KWALIFIKACJI PRACOWNIKÓW WYKONUJĄCYCH CZYNNOŚCI ZWIĄZANE Z UŻYTKOWANIEM MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH W MIEJSCU PRACY – URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO
- Informacja Państwowej Inspekcji Pracy na temat:
– przestrzegania zasad dopuszczania do użytkowania maszyn i urządzeń technicznych (świadectwa UDT)
– oceny skuteczności funkcjonowania systemu potwierdzania kwalifikacji pracowników wykonujących czynności związane z użytkowaniem maszyn i urządzeń technicznych w miejscu pracy.
Skomentuj