Wpływ pandemii na sektor pracy sezonowej

Jako pracę sezonową rozumie się pracę, która jest wykonywana w ramach działalności uznanych za sezonowe, nie dłużej niż przez 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Jest formą tymczasowego zatrudnienia związanego z określonymi sektorami i porami roku. Na obszarze Unii Europejskiej może być wykonywana przez obywateli UE oraz osoby niebędące jej obywatelami.

Cudzoziemcy chcący wykonywać pracę sezonową w Polsce muszą uzyskać pozwolenie na wykonywanie takiej pracy (chyba, że cudzoziemiec jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę). Zezwolenie wydawane jest dla działalności związanych z zakwaterowaniem, usługami gastronomicznymi, rolnictwem, leśnictwem, łowiectwem i rybactwem.

Kryzys związany z pandemią wykazał znaczenie migrantów zarobkowych dla gospodarki krajów rozwiniętych. Ograniczenie ruchu na granicach państw spowodowało duże problemy z rekrutacją pracowników sezonowych. Sytuacja ta dotyczy również pracowników sezonowych w Polsce. Największą grupę migrantów zarobkowych w naszym kraju stanowią obywatele Ukrainy. Już na samym początku epidemii terytorium Polski opuściło około 175 tysięcy naszych wschodnich sąsiadów. Straż Graniczna w swoich statystkach przedstawiła, że od 15 marca 2020 r. do 15 maja 2020 r. z Polski wyjechało ponad 235 tysięcy obywateli Ukrainy.

W lipcu ubiegłego roku Komisja Europejska przedstawiła wytyczne w celu zapewnienia ochrony pracowników sezonowych w UE w kontekście pandemii koronawirusa.  Zasadność przedstawienia tych wytycznych była następstwem zwiększenia się prawdopodobieństwa narażenia pracowników sezonowych bardziej niż dotychczas na niepewne warunki pracy i życia. Przedstawione wytyczne dotyczą różnych kwestii, m.in.: prawa pracowników sezonowych do pracy w państwie członkowskim UE bez względu na to, czy są obywatelami Unii czy pochodzą z państw spoza UE; odpowiednich warunki życia i pracy, w tym dystansowanie fizyczne i odpowiednich środki higieny; czy ubezpieczenia społecznego.

Rządy poszczególnych krajów podejmowały działania mające na celu przedłużenie pobytu pracowników sezonowych już przebywających w granicach państwa, a także wprowadzały udogodnienia wspierające rekrutację nowych pracowników z innych państw. W Polsce obecnie przepisy dają możliwość legalnego pozostania w kraju osobom, które chcą realizować dotychczasowy cel pobytu lub nie mogą wyjechać z terytorium Polski w związku z pandemią.

Jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pracę przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, okres ważności tego zezwolenia na pracę ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Przepis ten stosuje się odpowiednio do decyzji o przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową, pod warunkiem, że cudzoziemiec wykonuje pracę sezonową oraz posiadał:

1. jakiekolwiek zezwolenie na pracę ważne po dniu 13 marca 2020 r. lub
2. oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisane do ewidencji oświadczeń, w którym przynajmniej jeden dzień okresu pracy określonego w tym oświadczeniu przypada po dniu 13 marca 2020 r.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Główny Inspektorat Sanitarny przedstawili wytyczne dla producentów rolnych, zatrudniających cudzoziemców przy pracach sezonowych, w związku z rozprzestrzenianiem się SARS-CoV-2. Według tych wytycznych pracownik sezonowy, pracujący dla producentów rolnych, który dociera do gospodarstwa rolnego może podczas kwarantanny wykonywać pracę od pierwszego dnia pobytu. Jednak obowiązuje go całkowity zakaz opuszczania gospodarstwa w okresie odbywania kwarantanny. Pracownik powinien również do niezbędnego minimum ograniczyć kontakt z osobami zamieszkującymi dane gospodarstwo. W przypadku osoby, która przebywa w izolacji (potwierdzono u niej laboratoryjnie zakażenie SARS-CoV-2) nie ma możliwości prowadzenia prac polowych.

Pozostałe wytyczne dotyczą m.in.: zapewnienia bezpieczeństwa gospodarzom i pracownikom sezonowym przebywającym na terenie gospodarstwa; zmniejszenia liczby kontaktów na terenie gospodarstwa, celem umożliwienia sprawnej identyfikacji osób z najbliższego kontaktu z osobami, które będą wykazywać objawy wskazujące na zakażenie; utrzymania płynnej pracy w gospodarstwie z zachowaniem warunków bezpieczeństwa epidemiologicznego.

Więcej na temat wytycznych dla producentów rolnych zatrudniających cudzoziemców przy pracach sezonowych w tekście:

MRIRW: Wytyczne dla producentów rolnych zatrudniających cudzoziemców przy pracach sezonowych 

Podstawa prawna:

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego
2. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca (Dz. U. z 2019 r. poz. 1845)
3. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. – (Dz. U. z 2020 r. poz. 1409 z późn. zm.)

Źródło pomocnicze:

1. udsc.gov.pl
2. parp.gov.pl
3. gov.pl/web/rolnictwo