Zagrożenia na stanowiskach spawalniczych
Podczas procesów spawalniczych pojawia się szereg czynników zagrażających życiu i zdrowiu pracowników oraz otoczeniu.
Do najniebezpieczniejszych zagrożeń należą:
1. Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe
Podczas spawania wydziela się dym spawalniczy będący mieszaniną wysoko i średnio dyspersyjnych cząstek stałych oraz substancji chemicznych. Toksyczność dymu spawalniczego związana jest z niepożądanymi reakcjami fizykochemicznymi, które zachodzą po ich wniknięciu w głąb organizmu ludzkiego, jest bezpośrednią przyczyną wielu chorób zawodowym spawaczy tablica.
Na stanowisku pracy spawacza konieczne jest określenie dopuszczalnych stężeń substancji w powietrzu. Koncepcja dopuszczalnych poziomów dla substancji chemicznych w powietrzu środowiska pracy zakłada, że dla każdej substancji istnieje stężenie, przy którym i poniżej którego u pracownika nie wystąpią żadne szkodliwe zmiany w stanie zdrowia. W Polsce obowiązują trzy kategorie najwyższych dopuszczalnych stężeń pyłów i gazów, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU poz. 817).
- najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – średnie ważone, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i 42-godzinnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia,
- najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSPCh) – wartość średnia, która nie powinna spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli utrzymuje się w środowisku nie dłużej niż 30 min w czasie zmiany roboczej,
- najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) – ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracowników nie może być w środowisku pracy przekroczone w żadnym momencie.
2. Promieniowanie łuku spawalniczego
Promieniowanie łuku stanowi kolejne bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia spawaczy, a także osób pracujących w pobliżu stanowisk spawalniczych. Przy wysokiej temperaturze plazmy łuku spawalniczego emitowane jest intensywne promieniowanie optyczne, termiczne oraz ultrafioletowe. Promieniowanie optyczne składa się z:
- intensywnego promieniowania optycznego,
- promieniowania nadfioletowego,
- pasma promieniowania charakterystycznego dla pierwiastków wchodzących w skład spawanych lub ciętych materiałów (z zakresu od około 300 nm do 700 nm),
- promieniowania termicznego gazów spawalniczych
Promieniowanie nadfioletowe ( rys. 13.1) występujące przy procesach spawalniczych obejmuje zakres fal:
- nadfiolet UVC – 100 ÷ 280 nm
- nadfiolet UVB – 280 ÷ 315 nm
- nadfiolet UVA – 315 ÷ 380 nm.
Z obszaru promieniowania widzialnego procesy spawalnicze są źródłem światła niebieskiego (400 ÷ 480 nm), natomiast promieniowanie termiczne występuje w zakresie bliskiej i środkowej podczerwieni.
3. Duży hałas
Procesy spawalnicze są znaczącymi źródłami hałasu w środowisku pracy. Szczególnie niebezpieczne okazują się procesy spawalnicze (m.in. cięcia termicznego), gdzie poziom natężenia dźwięku zdecydowanie przekracza obowiązujące normy bezpieczeństwa, nierzadko zbliżając się do progu bólu odczuwanego przez człowieka.
Wpływ natężenia hałasu na organizm człowieka można rozpatrywać w dwóch aspektach:
- aspekt szkodliwego działania hałasu na organizm człowieka – skutki stan zdrowia,
- uciążliwe działanie na człowieka – uczucie dyskomfortu.
Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom ochrony przed zagrożeniami związanymi z kontaktem z silnym hałasem poprzez:
- zapewnienie takich procesów technologicznych, które nie powodują nadmiernego hałasu,
- zapewnienie maszyn oraz urządzeń technicznych, które generują najmniejszy hałas, nie przekraczający dopuszczalnych granicznych wartości natężenia hałasu,
- zapewnienie rozwiązań minimalizujących poziom hałasu w procesach prac spawalniczych.
Jeżeli parametry natężenia hałasu wzrastają pracodawca winien podjąć działania przeciwdziałające narażeniu pracowników na hałas. Działania te mogą być dwojakiego rodzaju. W pierwszej kolejności należy podjąć próby zabiegów technologicznych mające na celu likwidację uciążliwego zagrożenia, jeżeli to nie przyniesie oczekiwanych rezultatów należy podjąć działania organizacyjne.
4. Zagrożenia pożarowe
Zagrożenia pożarowe należą do największych zagrożeń przy pracach spawalniczych, ich przyczyny zazwyczaj są wynikiem nieznajomości przez spawacza przepisów BHP oraz nieostrożność w czasie wykonywanie prac spawalniczych.
Najczęstszymi przyczynami powstanie pożarów podczas spawania są:
- nieodpowiednie przygotowanie pomieszczeń oraz urządzeń do prowadzenia prac spawalniczych,
- brak znajomości obowiązków i wymagań BHP w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz nieprzestrzeganie ustalonej technologii prac spawalniczych,
- prowadzenie prac spawalniczych przez osoby bez uprawnień i odpowiedniego przeszkolenia w tym zakresie,
- brak odpowiedniej kontroli po zakończeniu prac spawalniczych.
Z uwagi na fakt, iż pożary podczas procesu spawania należą do największych i najczęstszych zagrożeń należy szczególna uwagę zwrócić na przestrzeganie kilku zasad:
- z miejsca pracy należy bezwzględnie usunąć wszelkie łatwopalne lub wybuchowe substancje
- należy osłonić materiałem niepalnym wszystkie części z materiałów łatwopalnych, które nie można usunąć z miejsca pracy,
- miejsce pracy powinno zostać wyposażone w środki gaśnicze np. gaśnica, hydronetka wodna,
- przygotować i ustawić w pobliżu miejsca pracy naczynie z wodą na odpadki drutu spawalniczego i elektrod, a także odpadki odcinanych elementów metalowych,
- należy zapewnić pomiar i przestrzeganie dopuszczalnych bezpiecznych stężeń gazów palnych, cieczy, oparów lub pyłów w zmieszaniu z powietrzem lub innym środkiem utleniającym i zabezpieczyć odpowiednią wentylację,
- zapewnić chłodzenie otaczających miejsce prowadzenia prac spawalniczych konstrukcji lub obiektów,
- ustawić bariery techniczne zabezpieczające przed działaniem rozprysków lub płomieni,
- zabezpieczyć sąsiednie pomieszczenia przed przeniknięciem płomieni, iskier i cząstek metalu, uszczelniając wszelkie otwory i szczeliny w ścianach, podłogach i stropach,
- ze wszystkich zbiorników i przewodów po gazach bądź różnego rodzaju cieczach palnych usunąć resztki gazów i par cieczy palnych, a następnie dokonać pomiarów stężeń par gazów w atmosferze,
5. Pole elektromagnetyczne
Pole elektromagnetyczne powstaje wokół wszystkich przewodów, przez które przepływa prąd elektryczny, co może niekorzystnie wpływać na osoby wrażliwe.
Spawacze są często narażeni na najwyższą intensywność pola elektromagnetycznego. Spawanie łukowe niejednokrotnie wymaga stosowania dużych prądów. Sprzęt i wyposażenie spawalnicze, szczególnie przewody znajdują się często w bezpośrednim kontakcie z ciałem spawacza. Źródło zasilania powinno być umieszczone w możliwie jak największej odległości od miejsca spawania. W celu ochrony pracowników przed odziaływaniem szkodliwego promieniowania pola elektromagnetycznego jest prowadzenie pomiarów i ocena narażenia przez wyznaczanie dawki całkowitej dla zmiany roboczej.
Według zaleceń Międzynarodowej Organizacji Pracy pracodawca jest zobowiązany do:
- identyfikacji źródeł pól elektromagnetycznych,
- okresowego zbierania oraz przechowywania informacje na temat ekspozycji pracowników na działanie pól elektromagnetycznych,
- określenia ryzyka wynikającego z ekspozycji pracownika na działania promieniowania, opierając się na ustalonych w kraju wartościach dopuszczalnych,
- zapobiegania wypadkom powstałym w wyniku ekspozycji pracowników ze stymulatorami serca lub podobnymi implantami medycznymi na pola elektromagnetycznego, a także pracowników wymagających specjalnej ochrony, wynikającej z ich stanu zdrowia, np. kobiet w ciąży,
- ochrony poprzez: ostrzeganie, oznakowanie źródeł pól elektromagnetycznych, konieczność stosowania ochrony indywidualnej oraz stosowanie ekranów.
Źródłami pól elektromagnetycznych podczas wykonywania prac spawalniczych są:
- urządzenie do spawania elektrycznego oraz jego wyposażenie
- spawalnicze źródła energii,
- przewody spawalnicze,
- łuk elektryczny,
- zgrzewarki oporowe
- nagrzewnice i piece indukcyjne.
6. Porażenie prądem elektrycznym
Porażenie prądem elektrycznym może być zagrożeniem życia, nawet przy bardzo niskich natężeniach prądu. Ryzyko śmierci przy użyciu prądu zmiennego jest około 4 krotnie większe. Zasadniczą rolę odgrywa tu stan techniczny urządzeń i stan energetycznej sieci zasilającej. Należy szczególną uwagę zwrócić na uszkodzone kable i przewody elektryczne, wadliwe uziemienie, przecieki z układów chłodzenia. Wszyscy pracownicy bezwzględnie muszą zostać przeszkoleni z zasad pierwszej pomocy przy porażeniu prądem.
Skomentuj