Zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku

Zakłady ze względu na stosowaną ilość substancji niebezpiecznych są zakwalifikowane do zakładów o zwiększonym ryzyku (ZZR) lub o dużym ryzyku (ZDR).

Każdy, kto zamierza prowadzić lub prowadzi zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii, jest obowiązany do zapewnienia, aby zakład ten był zaprojektowany, wykonany, prowadzony, likwidowany w sposób zapobiegający awariom przemysłowym i ograniczający ich skutki dla ludzi oraz środowiska.

Ochrona środowiska

Środowisko, w myśl ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.), jest to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami.

Ochrona środowiska to podjęcie lub zaniechanie działań umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej. Polega w szczególności na:

• racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,
• przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
• przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

Obowiązki pracodawców i osób kierujących pracownikami

Podmiot korzystający ze środowiska jest obowiązany zapewnić przestrzeganie wymagań ochrony środowiska, w szczególności przez:

• odpowiednią organizację pracy,
•  powierzanie funkcji związanych z zapewnieniem ochrony środowiska osobom posiadającym odpowiednie kwalifikacje zawodowe,
• zapoznanie pracowników, których zakres czynności wiąże się z kwestiami ochrony środowiska, z wymaganiami w tym zakresie, gdy nie jest konieczne odpowiednie przygotowanie zawodowe w tym zakresie,
• podejmowanie działań w celu wyeliminowania lub ograniczenia szkód w środowisku wynikających z nieprzestrzegania wymagań ochrony środowiska przez pracowników, a także podejmowanie właściwych środków w celu wyeliminowania takich przypadków w przyszłości.

Pracownicy są obowiązani postępować w sposób zapewniający ochronę środowiska.

Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są obowiązani do zapewnienia ich prawidłowej eksploatacji polegającej w szczególności na:

• stosowaniu paliw, surowców i materiałów eksploatacyjnych zapewniających ograniczanie ich negatywnego oddziaływania na środowisko,
• podejmowaniu odpowiednich działań w przypadku powstania zakłóceń w procesach technologicznych i operacjach technicznych w celu ograniczenia ich skutków dla środowiska.

Eksploatacja instalacji powodująca:

• wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
•  wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
• wytwarzanie odpadów,

jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia, jeżeli jest ono wymagane.

Pozwolenie wydawane jest w drodze decyzji przez organ ochrony środowiska jakim jest starosta.

Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku jest obowiązany do zgłoszenia zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej.

Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku sporządza program zapobiegania poważnym awariom przemysłowym, w którym przedstawia system bezpieczeństwa gwarantujący ochronę ludzi i środowiska, stanowiący element ogólnego systemu zarządzania zakładem.

Program zapobiegania awariom powinien zawierać w szczególności:

•  określenie prawdopodobieństwa zagrożenia awarią przemysłową,
•  zasady zapobiegania oraz zwalczania skutków awarii przemysłowej przewidywane do wprowadzenia,
• określenie sposobów ograniczenia skutków awarii przemysłowej dla ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia,
• określenie częstotliwości przeprowadzania analiz programu zapobiegania awariom w celu oceny jego aktualności i skuteczności.

Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest obowiązany do opracowania i wdrożenia systemu bezpieczeństwa gwarantującego ochronę ludzi i środowiska, stanowiącego element ogólnego systemu zarządzania i organizacji zakładu.

W systemie bezpieczeństwa należy uwzględnić:

• określenie, na wszystkich poziomach organizacji, obowiązków pracowników odpowiedzialnych za działania na wypadek awarii przemysłowej,
• określenie programu szkoleniowego oraz zapewnienie szkoleń dla pracowników, o których mowa powyżej, oraz dla innych osób pracujących w zakładzie,
• funkcjonowanie mechanizmów umożliwiających systematyczną analizę zagrożeń awarią przemysłową oraz prawdopodobieństwa jej wystąpienia,
•  instrukcje bezpiecznego funkcjonowania instalacji, w której znajduje się substancja niebezpieczna, przewidziane dla normalnej eksploatacji instalacji, a także konserwacji i czasowych przerw w ruchu,
•  instrukcje sposobu postępowania w razie konieczności dokonania zmian w procesie przemysłowym,
• systematyczną analizę przewidywanych sytuacji awaryjnych, służącą właściwemu opracowaniu planów operacyjno-ratowniczych,
• prowadzenie monitoringu funkcjonowania instalacji, w której znajduje się substancja niebezpieczna, umożliwiającego podejmowanie działań korekcyjnych w przypadku wystąpienia zjawisk stanowiących odstępstwo od normalnej eksploatacji instalacji,
• systematyczną ocenę programu zapobiegania awariom oraz systemu bezpieczeństwa, prowadzoną z punktu widzenia ich aktualności i skuteczności,
• analizę planów operacyjno-ratowniczych.

Pozostałe obowiązki prowadzącego zakład o dużym ryzyku przedstawione są w rozdziale 2 działu II tytułu IV ustawy – Prawo ochrony środowiska.