Zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa

Znakami i sygnałami bezpieczeństwa są wszystkie sygnały dźwiękowe i świetlne, komunikaty słowne oraz sygnały ręczne. Ich celem jest informowanie pracownika o występujących zagrożeniach podczas pracy.

Znaki i sygnały bezpieczeństwa przekazują istotne informacje, które mają wpływ na zachowania pracowników, w tym przede wszystkim informują o występujących zagrożeniach w danym zakładzie pracy. Stosowane są wszędzie tam, gdzie nie można zlikwidować zagrożenia środkami ochrony zbiorowej lub innymi środkami stosowanymi w organizacji pracy.

Zasady stosowania znaków bezpieczeństwa

Znaki bezpieczeństwa powinny być umieszczone odpowiednio do linii wzroku – w miejscu lub w najbliższym otoczeniu określonego zagrożenia, a w przypadku ogólnego zagrożenia – przy wejściu na teren, na którym występuje zagrożenie.

Miejsce, w którym znajdują się znaki bezpieczeństwa, powinno być dobrze oświetlone, łatwo dostępne i widoczne.

Wyróżniamy stałe znaki takie jak: znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne.

Miejsca w zakładzie pracy, do których pracownicy mają dostęp podczas pracy, a w których istnieje ryzyko kolizji z przeszkodami, upadku lub spadania przedmiotów, powinny być oznakowane skośnymi pasami – na przemian żółtymi i czarnymi lub czerwonymi i białymi.

Natomiast drogi w budynkach powinny być wyraźnie wyznaczone za pomocą ciągłych pasów o dobrze widocznej barwie (z uwzględnieniem barwy podłoża) – najlepiej żółtej albo białej.

Ponadto szczegółowe wymagania dotyczące znaków bezpieczeństwa można odnaleźć w Polski Normach m.in.: .

  • PN-N-01256-5:1998 Znaki bezpieczeństwa – Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych;
  • PN-N-01256-04:1997 Znaki bezpieczeństwa – Techniczne środki przeciwpożarowe;
  • PN-N-01256-4:1997/Az1:2003 Znaki bezpieczeństwa – Techniczne środki przeciwpożarowe.

Należy pamiętać, że znak bezpieczeństwa powinien być usunięty, gdy przestanie istnieć zagrożenie, którego dotyczy. 

Zasady stosowania sygnałów bezpieczeństwa

Łącznie mogą być stosowane:

  • sygnały świetlne i dźwiękowe,
  • sygnały świetlne i komunikaty słowne,
  • sygnały ręczne i komunikaty słowne.

Sygnały świetlne – wymagania

  1. Światło emitowane przez urządzenia sygnalizacyjne powinno kontrastować odpowiednio z otoczeniem i warunkami jego stosowania; nie może być ono zbyt silne, aby nie powodowało olśnienia, ani też zbyt słabe, aby nie powodowało złej widoczności sygnału.
  2. Powierzchnia świecąca może być tylko w jednym kolorze lub zawierać symbol obrazkowy (piktogram) na określonym tle – zgodnie z wymaganiami określonymi w Polskich Normach.
  3. W sytuacjach gdy urządzenie może wysyłać sygnał ciągły i przerywany (migający) – sygnał przerywany powinien być używany do informowania o większym niebezpieczeństwie lub o pilniejszej potrzebie interwencji albo podjęcia określonej akcji, niż na to wskazuje sygnał ciągły.
  4. Jeżeli sygnał świetlny przerywany jest używany zamiast lub razem z sygnałem dźwiękowym, kod tego sygnału powinien być taki sam.
  5. Urządzenie do wysyłania sygnałów świetlnych, używane w przypadku poważnego niebezpieczeństwa, powinno zapewniać ciągłość wysyłania sygnałów, w szczególności poprzez zainstalowanie dodatkowego źródła światła lub systematyczne kontrole urządzenia.

Sygnały dźwiękowe – wymagania  

Sygnał dźwiękowy powinien:  

  • być dobrze słyszalny – o poziomie dźwięku odpowiednio wyższym niż poziom hałasu tła (otoczenia), a jednocześnie nie może być nadmiernie głośny lub przykry;
  • być łatwo rozpoznawalny; zwłaszcza jeśli chodzi o czas trwania impulsów oraz przerw między impulsami i grupą impulsów;
  • łatwo odróżniać się od innych sygnałów dźwiękowych oraz hałasu tła (otoczenia).

Sygnał dźwiękowy wzywający do ewakuacji powinien być ciągły.

Komunikaty słowne – wymagania

Komunikat słowny wysyłany przez nadawcę lub urządzenie emitujące do jednego lub wielu odbiorców powinien mieć formę krótkich tekstów, zwrotów, słów pojedynczych lub grupy słów.

Komunikaty słowne  powinny być możliwie jak najkrótsze, najprostsze i przejrzyste. Komunikaty te mogą być przekazywane w sposób bezpośredni – wypowiadane przez człowieka, jak i pośrednio – emitowane za pomocą odpowiedniego urządzenia.

Słowa używane przy stosowaniu komunikatów słownych razem z sygnałami ręcznymi

start

rozpoczęcie kierowania

zatrzymać

przerwa lub zakończenie jakiegoś ruchu

koniec

zatrzymanie działania

szybko

konieczność przyspieszenia ruchu ze względów bezpieczeństwa

wolno

konieczność powolnego wykonywania ruchu

do góry

ponieść ładunek do góry

do dołu

opuścić ładunek w dół

do przodu

kierunek ruchu (skoordynowany z sygnałem ręcznym)

do tyłu

kierunek ruchu (skoordynowany z sygnałem ręcznym)

w prawo

kierunek ruchu (skoordynowany z sygnałem ręcznym)

w lewo

kierunek ruchu (skoordynowany z sygnałem ręcznym)

stop

konieczność zatrzymania w nagłym przypadku.

Sygnały ręczne – wymagania  

Sygnał ręczny powinien być precyzyjny, łatwy do wykonania i zrozumienia, a także odróżniać się od innych sygnałów. Osoba przekazująca sygnały ręczne – sygnalista lub hakowy – zwana dalej sygnalistą, wykonuje za pomocą rąk lub dłoni określone w poniższej tabeli gesty, przekazując w ten sposób instrukcje dotyczące określonych manewrów osobie odbierającej sygnały.

 Znaczenie sygnału

Opis sygnału

Ilustracja

  1. Sygnały ogólne

START

Uwaga!

Początek kierowania

Obie ręce wyciągnięte poziomo, dłonie zwrócone wewnętrzną stroną do przodu

ZATRZYMAĆ

Przerwa – koniec ruchu

Prawa ręka skierowana do góry, z wewnętrzną stroną dłoni skierowaną do przodu

blank

KONIEC

Zatrzymanie działania

Obie ręce połączone na wysokości klatki piersiowej

blank

RUCH SZYBKI

Zakodowane gesty sterujące ruchem, przedstawione w tabeli, wykonywane są w szybkim tempie

RUCH POWOLNY

Zakodowane gesty sterujące ruchem, przedstawione w tabeli, wykonywane są bardzo powoli

  1. Ruchy pionowe

PODNIEŚĆ DO GÓRY

Prawa ręka skierowana do góry z dłonią skierowaną wewnętrzną stroną do przodu – wykonuje wolno ruch okrężny

blank

OPUŚCIĆ DO DOŁU

Prawa ręka skierowana do dołu z dłonią skierowaną wewnętrzną strona do przodu – wykonuje wolno ruch okrężny

blank

ODLEGŁOŚĆ PIONOWA

Dłonie pokazują odpowiednią odległość

blank

  1. Ruchy poziome

RUCH DO PRZODU

Obie ręce zgięte, dłonie skierowane wewnętrzną stroną do góry, przedramiona wykonują powolne ruchy w kierunku ciała

blank

RUCH DO TYŁU

Obie ręce zgięte, dłonie skierowane wewnętrzna stroną na zewnątrz, przedramiona wykonują powolne ruchy od siebie

blank

RUCH W PRAWO OD SYGNALISTY

Prawa ręka wyciągnięta poziomo z dłonią zwróconą wewnętrzną stroną do dołu, wykonuje małe powolne ruchy w prawo

blank

RUCH W LEWO OD SYGNALISTY

Lewa ręka wyciągnięta poziomo z dłonią zwróconą wewnętrzną stroną do dołu, wykonuje małe powolne ruchy w lewo

blank

ODLEGŁOŚĆ POZIOMA

Dłonie pokazują odpowiednią odległość

blank

  1. Niebezpieczeństwo

STOP

Zatrzymanie w nagłym przypadku

Obie ręce wyciągnięte do g&oacut

Skomentuj