Zatrucia środkami ochrony roślin

Praca ze środkami ochrony roślin należy do czynności niebezpiecznych, dlatego podczas jej wykonywania wymagana jest ostrożność, a w przypadku zatrucia tymi środkami ważne jest udzielenie jak najszybciej pierwszej pomocy.

Czynniki chemiczne są wszechobecne w naszym życiu zarówno prywatnym, jak i zawodowym. Miejscem, w którym szczególnie możemy mieć do czynienia z tymi substancjami są gospodarstwa rolne.

Substancje chemiczne stwarzają zagrożenie, a stopień niebezpieczeństwa danych substancji zależy od budowy związku chemicznego, a z tym związane są jego właściwości fizyczne, jak i chemiczne. To jakie dany środek stwarza niebezpieczeństwo, zależne jest również od stanu skupienia, stężenia, ilości, jaka jest używana, a to przekłada się na ilość, jaka może przedostać się do organizmu, nie tylko drogą pokarmową. Część czynników chemicznych, w tym związki chemiczne zawarte w środkach ochrony roślin, wnika do organizmu również poprzez drogi oddechowe, skórę, błony śluzowe. Jest to o tyle groźne, że nie jesteśmy w stanie oszacować ilości, jaka przedostała się do naszego organizmu. 

Praca ze środkami ochrony roślin należy do czynności niebezpiecznych, dlatego podczas jej wykonywania wymagane są duża ostrożność i staranność, których brak może powodować zagrożenie dla zdrowia i życia. Tak samo jak w przypadku niebezpiecznych czynników chemicznych, tak i przy środkach ochrony roślin, ważna jest używana ilość. W przypadku bardzo toksycznych chemikaliów już niewielka ilość może powodować ciężkie zatrucie, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć.

Kumulacja w organizmie małych dawek substancji chemicznej na przestrzeni kilku lat może prowadzić do zatrucia przewlekłego. Może się zdarzyć to zarówno u osób regularnie nieprawidłowo stosujących środki ochrony roślin, jak i u ludzi mających sporadyczny kontakt z tymi środkami, w związku z podwyższonym poziomem środków ochrony roślin w glebie, wodzie, powietrzu oraz w żywności. Nie można przewidzieć, w którym momencie wystąpią objawy i skutki, ze względu na indywidualne predyspozycje każdego człowieka. Trudne może być także powiązanie choroby z przyczynami, szczególnie gdy objawy pojawiają się w następnych pokoleniach, dlatego niezbędne jest prawidłowe stosowanie środków ochrony indywidualnej.

Nigdy nie przelewaj i nie przesypuj środków ochrony roślin do opakowań po artykułach spożywczych. To niedopuszczalne, bo w ten sposób sprawadzasz niebezpieczeństwo na siebie i domowników, a szczególnie na dzieci!

Pierwsza pomoc

Objawy zatrucia z jakimi możemy się spotkać nie są charakterystyczne i mogą być źle zidentyfikowane. Te objawy to:

  • złe samopoczucie,
  • ogólne osłabienie,
  • ból i zawroty głowy,
  • nudności i wymioty,
  • bóle brzucha,
  • biegunka,
  • niepokój lub pobudzenie.

Jeżeli zaobserwujesz objawy podobne do wymienionych, a w ostatnim czasie miałeś kontakt ze środkami ochrony roślin, zgłoś się do lekarza. Przed przystąpieniem do prac ze środkami ochrony roślin należy zapoznać się z objawami zatrucia ostrego i przewlekłego. Minimum niezbędnych w tym zakresie informacji zawiera etykieta danego środka chemicznego. Przed rozpoczęciem prac ze środkami ochrony roślin wskazane jest poinformowanie innej osoby dorosłej znajdującej się w gospodarstwie, o tych objawach oraz o czynnościach, jakie należy podjąć gdyby doszło do zatrucia. Jest to niezbędne do prawidłowego udzielania pierwszej pomocy, szczególnie przy zatruciu przez układ pokarmowy. Zgodnie z zapisami na etykietach, często nie ma odtrutki i stosuje się leczenie objawowe, a w przypadku połknięcia, nakazuje się niezwłoczne zasięgnięcie porady lekarza z równoczesnym pokazaniem opakowania lub etykiety stosowanego środka chemicznego.

Osobie, która połknęła środki ochrony roślin, nie należy podawać tłuszczów w jakiejkolwiek postaci – pomagają wchłaniać czynnik toksyczny.

Najgroźniejsze są środki fosforoorganiczne. Do objawów zatrucia tymi środkami należą:

  • wąskie źrenice,
  • wymioty, biegunka,
  • zlewne poty,
  • łzawienie,
  • obfita wydzielina w oskrzelach, tchawicy.

Jak pomóc?

  1. Osobę nieprzytomną ułożyć w pozycji bocznej ustalonej i okryć, aby zabezpieczyć przed wychłodzeniem. Niezwłocznie wezwać pomoc lekarską.
  2. Oblanie środkami ochrony roślin – stosując rękawice ochronne, rozebrać oblaną osobę i umyć, stosując dużą ilość letniej wody. Wskazane jest stosowanie łagodnych środków myjących.
  3. Zatrucie przez układ oddechowy – należy niezwłocznie wyjść poza zasięg działania środka ochrony roślin, lub wyprowadzić zatrutą osobę. Okryć przed wyziębieniem.
  4. Zatrucie przez przewód pokarmowy – u osoby przytomnej należy podać do wypicia ok. litr wody i podrażnić tylną ścianę gardła.
  5. Oblanie niewielkiej powierzchni ciała lub dostanie się do oka – należy przemywać dużą ilością wody (10-15 min).

W każdym z wymienionych przypadków należy skontaktować się z lekarzem. W sytuacji, gdy preparat dostanie się do oka, najlepiej skontaktować się z okulistą.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2018 r. poz. 1310 z późn. zm.).

Źródła pomocnicze:

  1. Wydawnictwo Państwowej Inspekcji Pracy – Chemia dla rolników. Poradnik bhp. Dostępne na stronie internetowej – www.pip.gov.pl

Skomentuj