Zatrudnianie młodocianych

Młodocianym w rozumieniu Kodeksu pracy jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat.

Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

¨ ukończyli co najmniej gimnazjum,

¨ przedstawią świadectwo lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy danego rodzaju.

Młodociany, który nie posiada żadnych kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony jedynie w celu przygotowania zawodowego.

Możliwe jest także zatrudnianie młodocianego na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, których wykaz określa pracodawca (po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy) i zamieszcza w regulaminie pracy lub w osobnym akcie (gdy nie musi sporządzać regulaminu pracy).

W okresie odbywania zajęć szkolnych tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 12 godzin, a w okresie ferii szkolnych — 35 godzin na tydzień i 7 godzin na dobę (młodociany do lat 16 — 6 godzin na dobę).

Wyjątki od powyższych zasad zawarte są w rozporządzeniu MPiPS z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum (Dz. U. Nr 214, poz. 1808).

Do zawierania i rozwiązywania umów o pracę w celu przygotowania zawodowego stosuje się przepisy dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony, z tym że umowa taka powinna w szczególności określać:

¨     rodzaj przygotowania zawodowego,

¨     czas trwania i miejsce jego odbywania,

¨     sposób dokształcania teoretycznego,

¨     wysokość wynagrodzenia.

Rozwiązanie za wypowiedzeniem takiej umowy może nastąpić tylko w razie:

¨     niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się,

¨     ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

¨     reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej dalsze prowadzenie przygotowania zawodowego,

¨     stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.

Najważniejszym obowiązkiem młodocianego (poza wykonywaniem prac wynikających z umowy o przygotowanie zawodowe) jest dokształcanie:

¨  w zakresie szkoły podstawowej, jeżeli jej nie ukończył,

¨  zawodowe lub w zakresie szkoły ogólnokształcącej.

Pracodawca jest obowiązany zwalniać młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych związanych z obowiązkiem dokształcania.

Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. Orzeczenie lekarskie o zagrożeniu zdrowia młodocianego przez wykonywaną pracę rodzi obowiązek pracodawcy zmiany rodzaju pracy lub, przy braku takiej możliwości, niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę i wypłaty odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Czas pracy młodocianego nie może przekraczać:

¨ w wieku do lat 16 – 6 godzin na dobę,

¨ w wieku powyżej 16 lat – 8 godzin na dobę.

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego przekracza 4,5 godz., pracodawca jest obowiązany wprowadzić półgodzinną przerwę w pracy wliczaną do czasu pracy.

Czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy, wlicza się do czasu pracy.

Zatrudnianie młodocianych w celu przygotowania zawodowego powinno odbywać się pod nadzorem nauczycieli zawodu, instruktorów praktycznej nauki zawodu lub innych osób uprawnionych.

UWAGA!

Nie wolno zatrudniać młodocianych:

¨  w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej (tj. w godzinach 22⁰⁰÷6⁰⁰),

¨  przy pracach wzbronionych, określonych rozporządzeniem RM z dnia 24 sierpnia 2004 r. (Dz. U. Nr 200, poz. 2047, z późn. zm.), z wyjątkami określonymi w tym rozporządzeniu.

Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych, a po upływie roku pracy — w wymiarze 26 dni roboczych.

Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielać urlopu w okresie ferii szkolnych. W tym samym okresie, na wniosek młodocianego – ucznia szkoły dla pracujących – należy udzielić mu urlopu bezpłatnego, którego wymiar wraz z urlopem wypoczynkowym nie może przekraczać 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.