Związek z pracą

Aby nagłe zdarzenie spowodowane przyczyną zewnętrzną, skutkujące urazem lub śmiercią uznać za wypadek przy pracy, musi ono pozostawać w związku przyczynowym z wykonywaną pracą.

Samo świadczenie pracy (wykonywanie określonych czynności) nie jest jednak warunkiem koniecznym do uznania związku z pracą, ponieważ wystarczy, aby czynnik sprawczy wypadku w postaci przyczyny zewnętrznej wystąpił w czasie pracy i był powiązany funkcjonalnie z pracą, czyli pracownik może ulec wypadkowi w sytuacji, gdy pracy nie świadczy, lecz w związku z pracą znalazł się w sytuacji, która by nie powstała, gdyby nie był pracownikiem (np. udanie się do toalety czy po napój do szatni).

Brak związku z pracą (zerwanie związku z pracą) będzie dyskwalifikował uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy, stąd też pomocnymi mogą być przykłady rozstrzygnięć Sądu Najwyższego w tej materii.

Jest powszechną praktyką, że w przypadku gdy wypadek nastąpił w normalnym miejscu wykonywania działalności — przyjmuje się przez domniemanie, że istniał przyczynowy związek pomiędzy wykonywaną działalnością a wypadkiem.

Nawet gdy wypadek zdarzył się już po zakończeniu codziennej działalności, przy opuszczaniu budynku lub terenu, na którym ta działalność jest prowadzona, nie odbiera to mu cech wypadku przy wykonywaniu określonej działalności.

Jedynie wtedy, gdy określone działanie związane było z popełnianiem przestępstwa (np. kradzież mienia pracodawcy), to choćby odbywało się w miejscu wykonywania codziennej działalności i w czasie tej działalności, nie może być ono uznane za wypadek przy wykonywaniu określonej działalności.

Także wtedy, gdy śmierć lub określone uszkodzenie ciała nastąpiło w wyniku próby samobójczej, nie może być mowy o wypadku przy określonej działalności.

Nie jest natomiast istotne dla kwalifikacji zdarzenia jako wypadku przy wykonywaniu działalności, czy osoba, która uległa wypadkowi, przestrzegała przepisów bhp, ani nawet jej stan trzeźwości. Te fakty mogą jedynie wpłynąć na otrzymanie lub nie świadczeń powypadkowych.

Poznaj bogate orzecznictwo:

  • Stan nietrzeźwości pracownika nie powoduje zerwania związku z pracą, jeżeli do wypadku dochodzi w sytuacji, w której nie można wykluczyć, że obok tego stanu także inne dolegliwości organizmu spowodowały, że doszło do zdarzenia spowodowanego przyczyną zewnętrzną, w wyniku którego nastąpiła śmierć pracownika.

Wyrok SA w Łodzi z dn. 31.12.1992 r., III APr 51/92, OSA 1993/8/32.

  • Dla stwierdzenia istnienia lub zerwania związku z pracą […] decydujące znaczenie ma zachowanie się pracownika, który uległ wypadkowi.

Wyrok SN z dn. 11.08.1994 r., II PRN 1/94, OSNAP 1995/3/34.

  • Nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło po odsunięciu pracownika od wykonywania pracy w czasie, gdy samowolnie przebywał na terenie zakładu pracy i nie był w dyspozycji pracodawcy.

Z uzasadnienia: Z wiążących ustaleń faktycznych wynikało, że w krytycznym­ dniu powód został odsunięty około godziny 2030 od wykonywania pracy z powodu świadczenia pracy po spożyciu alkoholu, a na­stępnie samowolnie ukrył się przed przełożonymi, uniemożliwia­jąc zbadanie jego stanu trzeźwości i wyprowadzenie go poza te­ren zakładu pracy. Później — w znacznym odstępie czasowym od odsunięcia go od pracy — po godzinie 2200 powód uległ wypadko­wi w nieznanych okolicznościach i z niewyjaśnionych przyczyn. Wprawdzie zdarzenie to miało miejsce na terenie zakładu pracy, ale wystąpiło poza okresem pozostawania powoda w dyspozycji pracodawcy, dlatego Sądy obu instancji prawidłowo stwierdziły brak podstaw do uznania tego zdarzenia za wypadek przy pracy […], trafnie konstatując, że do zdarzenia doszło po zerwaniu przez powoda związku z wykonywaną pracą. Nie jest wypadkiem przy pracy nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, jakiemu uległ pracownik samowolnie przebywający na terenie zakładu pracy, który nie był w dyspozycji pracodawcy po odsunięciu go od wykonywania pracy, wskutek czego taki wypadek nie pozostawał w koniecznym normatywnym związku z wykonywaniem obowiązków pracowni­czych.

Wyrok SN z dn. 13.11.1998 r. I UKN 298/98, OSNAP 1999/24/798.

  • Nie można uznać zdarzenia za wypadek przy pracy, jeśli pracownik wykonuje czynności niezwiązane z jego obowiązkami służbowymi, nawet gdy czyni to na terenie zakładu pracy i w godzinach pracy.

Wyrok SA w Lublinie z dn. 26.06.1996 r., II APr 8/96, Apel.– Lub. 1997/2/9.

  • Zgoda przełożonego na opuszczenie przez pracownika miejsca pracy w godzinach pracy w celu załatwienia jego prywatnych spraw nie może być utożsamiana z zachowaniem związku z pracą wypadku, który nastąpił po opuszczeniu przez pracownika miejsca pracy.

Wyrok SN z dn. 14.01.1997 r., II UKN 47/96, OSNAP 1997/17/326.

  • Związek pomiędzy nagłą i zewnętrzną przyczyną wypadku a pracą, polega na miejscowym i czasowym bądź funkcjonalnym powiązaniu przyczyny doznanego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci pracownika z wykonywaniem czynności zmierzających do realizacji zadań pracodawcy, do których pracownik zobowiązał się w umowie o pracę lub będących przedmiotem polecenia przełożonych albo nawet podjętych samorzutnie w interesie pracodawcy.

Wyrok SN z dn. 7.08.1997 r., II UKN 245/97, OSNAP 1998/12/370.

  • Przepis art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.) umożliwia uznanie związku z pracą nie tylko wypadku, który zdarzył się podczas wykonywania przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, ale również takiego, który nastąpił w związku z wykonywaniem tego rodzaju czynności. Związek funkcjonalny z pracą istnieje niezależnie od czasu i miejsca, w którym wypadek nastąpił.

Wyrok SN z dn. 17.07.2006 r., I UK 28/06, MOPR 2006/12/670.

  • Zdarzenie może być uznane za wypadek przy pracy […] jeżeli postępowanie dowodowe wykaże, że albo bez wykonywania pracy nie doszłoby do niego, albo też prawdopodobieństwo jego zajścia byłoby niewielkie.

Wyrok SN z dn. 29.10.1997 r., II UKN 304/97, OSNAP 1998/15/464.

  • Okoliczność, że pracownik uległ wypadkowi przy pracy w czasie przeznaczonym na wykorzystanie urlopu wypoczynkowego, nie pozbawia go prawa do świadczeń z ustawy wypadkowej w razie stwierdzenia, że wykonywał on tę pracę wprawdzie bez polecenia, lecz w interesie zakładu pracy.

Wyrok SN z dn. 31.03.1973 r., III URN 38/72, OSP 1973/7/143.

  • Pobicie pracownika podczas wykonywania przez niego zwykłych czynności pracowniczych w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do ich wykonywania jest z reguły wystarczającą przesłanką do uznania, że zdarzenie to nastąpiło w związku przyczynowym z pracą […]. Pobicie pracownika na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym do wykonywania zleconych czynności pracowniczych, w którym znalazł się przypadkowo podczas wykonywania czynności sprzecznych z istotą i celem zleconej mu pracy, nie pozostaje w związku z jego obowiązkami pracowniczymi, nie jest więc wypadkiem przy pracy, zwłaszcza gdy zostało spowodowane wyłącznie oczywiście niewłaściwym zachowaniem się pobitego.

Wyrok SN z dn. 11.08.1978 r., III PRN 25/78, OSNC 1979/3/57.

  • Wypadkiem przy pracy […] nie jest zdarzenie polegające na szarpaniu się dwóch pracowników w czasie i miejscu pracy, spowodowane niewłaściwym i niezgodnym z interesem pracodawcy działaniem poszkodowanego, nie pozostającym w ścisłym związku z wykonywaniem pracy.

Wyrok SN z dn. 20.10.1998 r. I PKN 260/98, OSNAP 1999/22/720.

  • Wypadek, któremu uległ pracownik na terenie zakładu pracy przy wysiadaniu z osinobusu zakładowego, przewożącego pracowników do pracy, jest wypadkiem przy pracy […].

Uchwała SN z dn. 28.08.1978 r., III PZP 10/78, OSNC 1979/2/30.

  •  […] związek zdarzenia z pracą z reguły zachodzi wówczas, gdy nagłe zdarzenie nastąpiło podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych. Związek zdarzenia z pracą będzie zerwany, chociażby samo zdarzenie nastąpiło na terenie zakładu pracy i w godzinach pracy, jeżeli pracownik w przeznaczonym na pracę czasie zachowuje się w taki sposób lub przedsiębierze takie czynności, które nie wynikają z zatrudnienia, lub nawet celom zatrudnienia są przeciwne, a przez to powodują, że w istotnym — ze względu na moment zdarzenia — czasie dochodzi do zerwania czasowego związku z pracą, co z kolei uniemożliwia przyjęcie, że wypadek nastąpił podczas lub w związku z pracą. Taki skutek może, choć nie musi, wywołać wprowadzenie się pracownika w stan nietrzeźwości. Stan taki może również […] wyłączyć prawo pracownika do świadczeń, nawet w razie zdarzenia, które można zakwalifikować jako wypadek przy pracy.

Wyrok SN z dn. 29.09.1978 r., III PRN 31/78 (niepublikowany).

Skomentuj