BHP przy laptopach

Znane jest pismo Departamentu Nadzoru i Kontroli Głównego Inspektoratu Pracy z 23 lutego 2011 r. w sprawie laptopów.

Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973) stanowi implementację dyrektywy Rady z 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 87/391/EWG) Z obu przepisów wynika, że regulacje w nich zawarte nie dotyczą systemów przenośnych nie przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy (§ 3 pkt 4 rozporządzenia oraz art. 1 ust. 3 pkt d dyrektywy).

Z tego względu nie można ich wprost odnieść do stanowisk pracy wyposażonych w laptop. Zgodnie jednak z założeniami dyrektywy, zawartymi w preambule, celem jest zapewnienie „wyższego poziomu ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników”, jak również aspektów ergonomicznych, które „mają szczególne znaczenie w przypadku stanowisk pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe”. Warto podkreślić, że krajowe przepisy implementujące dyrektywę mają analogiczne założenie.

Aspekty ergonomiczne dotyczą zaś eliminowania lub ograniczania następujących zagrożeń:

• związanych z pozycją ciała przy pracy na takim stanowisku – czyli z długotrwałym utrzymywaniem wymuszonej pozycji ciała (siedzącej), często bez możliwości jej zmiany. Może to prowadzić do uszkodzeń w obszarze układu mięśniowo-szkieletowego. Skutkiem nadmiernego obciążenia statycznego w nieneutralnej pozycji mogą być dolegliwości tego układu. Należą do nich np. zwyrodnienia odcinka szyjnego kręgosłupa – przy niewłaściwie umieszczonym ekranie (ustawionym z boku i wymuszającym skręcenie głowy w celu jego obserwacji); odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa – przy krześle niewłaściwie dopasowanym do możliwości fizycznych pracownika (kąt pochylenia oparcia, dopasowanie kształtu oparcia); powstawanie żylaków w wyniku ucisku przestrzeni podkolanowej – przy niewłaściwie ustawionej wysokości siedziska (zbyt wysoko ustawione krzesło i brak podnóżka); powstawanie cieśni rowka nerwu łokciowego – przy ucisku ostrych krawędzi biurka na podparte o nie łokcie; pojawienia się zespołu cieśni kanału nadgarstka – przy niewłaściwym podparciu lub ułożeniu dłoni względem przedramienia (nieutrzymywanie kąta 180⁰ między dłonią a przedramieniem),
• dla oczu i wzroku pracowników – w wyniku ciągłej obserwacji ekranu (np. w celu sprawdzania poprawności wyświetlanych danych). Wpływ na to ma m.in.: jakość obrazu (jakość ekranu), usytuowanie monitorów względem linii wzroku czy odległość od oczu pracownika,
• wynikających z wpływu środowiska pracy na pracownika – na co składa się przestrzeń w obrębie stanowiska pracy, parametry oświetlenia, wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych, jak hałas pochodzący od urządzeń umieszczonych na stanowisku pracy.Odnośnie pracowników (def. w § 2 pkt 4 rozporządzenia) świadczących pracę na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe ustawodawca przewidział możliwość partycypowania przez pracodawcę w kosztach okularów korekcyjnych na warunkach ustalonych w § 8 ust. 1.

Jednocześnie GNN wystąpi do MPiPS (autora przepisu krajowego) z prośbą o interpretację z tego względu, że PIP nie może dokonać takiej interpretacji samodzielnie.

Praca przy laptopach

Laptopy (notebooki) stają się coraz częściej podstawowymi i jedynymi komputerami używanymi przez pracowników biurowych. Ich zasadniczą zaletą jest duża mobilność:

• do tego celu zostały stworzone. Mobilność laptopów i związana z tym specyficzna konstrukcja znakomicie sprawdzają się w miejscach pracy, do których zostały zaprojektowane
• pociągach, samolotach, biurze i domu klienta, na uczelniach oraz podczas szkoleń. Mimo iż u ich użytkowników stwierdzono istotnie większe obciążenie mięśni, nie było to poważną wadą ze względu na stosunkowo krótki czas pracy z użyciem notebooków.

Sytuacja zmieniła się właśnie z chwilą upowszechnienia komputerów przenośnych i przejęcia przez nie roli jedynego komputera przenoszonego pomiędzy biurem i domem. Kilka godzin pracy z laptopem w biurze i kilka kolejnych w domu sprawiają, że ich użytkownicy coraz częścij skarżą się na dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego

Należy więc dążyć do takiego ustawienia laptopa, by pozycja ciała jego operatora odpowiadała tej, którą należy utrzymywać pracując z typowym komputerem stacjonarnym.

Zwykle wymaga to zastosowania co najmniej trzech dodatkowych elementów: specjalnej podstawki pod laptopa, dodatkowej klawiatury i myszy. Podstawka o regulowanym kącie nachylenia umożliwia wykorzystanie notebooka jako monitora, zewnętrzna klawiatura i mysz odpowiadają typowym urządzeniom tego typu stosowanym z komputerami stacjonarnymi.

Niektóre podstawki wyposażone są w specjalne uchwyty, dzięki którym spełniają dodatkowo rolę uchwytów na dokumenty.

Zastosowanie podstawki pod laptopa

Niektóre modele podstawek pod laptopy cechują się bardzo kompaktową budową i po złożeniu wraz z dedykowaną bezprzewodową klawiaturą mieszczą się obok komputera w jego torbie/plecaku. W docelowym miejscu dłuższej pracy (biuro, dom, hotel) podstawka rozkładana jest błyskawicznie i użytkownik dysponuje pełnowartościowym, ergonomicznym stanowiskiem pracy.