Dobry wykładowca – czyli jaki?
Efektywność szkolenia w dużej mierze zależy od sposobu nauczania i prowadzenia zajęć przez wykładowcę, trenera. Jakie zatem cechy powinna posiadać osoba prowadząca szkolenie?
Wykładowca prowadzący szkolenia znajduje się w bardzo specyficznych sytuacjach – przekazuje wiedze, uczy ludzi dorosłych, posiadających doświadczenie i różnego rodzaju nawyki. Osoby te często są równe wiekiem z osobą prowadzącą szkolenie, a nawet starsi.
W procesie szkoleniowym zasadniczą role odgrywa osobowość wykładowcy. Jest on nie tylko nauczycielem, ale także kierownikiem procesów dydaktyczno-wychowawczych. Ważne, żeby pracownicy/ słuchacze mogli korzystać z pomocy trenera, a przy tym mieć świadomość, że posiada on większą od nich wiedzę. Wykładowca musi więc stać się w pewnym rodzaju autorytetem dla słuchaczy, wtedy też akceptują go oni jako człowieka o określonych cechach osobowości oraz specjalistę z danej dziedziny. Dlatego też niezwykle istotne jest, by obok przygotowania merytorycznego i pedagogicznego, osoba wykładowcy odznaczała się szczególną kulturą, miłą powierzchownością oraz posiadała cechy osobowości akceptowalne przez grupę.
Do cech dobrego wykładowcy możemy zaliczyć:
- odpowiedzialność,
- sumienność,
- pracowitość,
- wysoką kulturę osobistą,
- poczucie humoru.
Natomiast jeśli chodzi o umiejętności, to niewątpliwie niezbędnymi w pracy wykładowcy są:
- umiejętność nawiązywania kontaktu,
- umiejętność prowadzenia dyskusji,
- dar przekonywania,
- organizowanie i kierowanie grupą ludzi.
Z rozważań można wysnuć wniosek, że trener mający do słuchaczy stosunek partnerski, wyzwala u nich – jako naturalną postawę – zaufanie, zainteresowanie, chęć do pracy. Osoba prowadząca szkolenie powinna okazywać grupie wyrozumiałość, odznaczać się prawdomównością i otwartością. Dla wykładowcy nadrzędnym celem jest, między innymi, uczyć i nauczać efektywnie.
Proces dydaktyczny będzie efektywny, kiedy spełnione będą następujące zasady:
- Wykładowca powinien wszechstronnie przygotować się do swojej funkcji dydaktycznej.
- Wiedza wykładowcy powinna mieć charakter wiedzy operatywnej, rzeczowej dostosowanej do możliwości słuchaczy.
- Ważne jest dobre rozeznanie merytoryczne – dobieranie odpowiednich metod i form nauczania.
Kompetencje wykładowcy mogą wynikać z faktu, że często on sam jest autorem programów nauczania, dobiera treści, przystosowuje materiały i środki kształcenia, ma także wpływ na organizację kursów, szkoleń i instruktaży.
Nadrzędnym celem kształcenia u osoby prowadzącej szkolenia powinno być uzyskanie w umysłach słuchaczy przyrostu wiedzy, opanowania umiejętności lub zrozumienia zadań, nie zaś sama prezentacja określonego materiału.
Ważnym zadaniem jest także wzmocnienie poczucia pewności siebie uczestników szkolenia. Nowe informacje, a szczególnie duże porcje materiału, rodzą niepokój co do własnych zdolności opanowania go, dlatego nowe i trudne wiadomości należy odpowiednio porcjować stosując wielokrotne powtórzenia. Podając nowe wiadomości należy zacząć od rzeczy łatwych i prostych, a następnie stopniowo przechodzić do spraw trudniejszych i złożonych. Nowe treści i zasady należy porównywać, wiązać z doświadczeniami znanymi słuchaczom i z czynnościami zawodowymi.
Z obserwacji można wywnioskować, że najmniej skuteczne są zajęcia o charakterze wykładu, jednak niekiedy trudno się bez nich obejść. Dlatego dobrym rozwiązaniem może okazać się stosowanie krótkich, 15-20 minutowych mini wykładów, po których można przejść do ćwiczeń ugruntowujących nowe wiadomości i pokazujących zastosowanie nowej wiedzy w praktyce. Jeszcze lepszą efektywność wykładów można uzyskać poprzez zastosowanie aktywizujących metod nauczania. Aktywizacja obejmuje całokształt działań wykładowcy, złożonych z takich zabiegów metodycznych i metod nauczania, które wywołują u słuchaczy aktywność. Do tych metod można zaliczyć dyskusje czy grupowe rozwiązywanie problemu. Przynoszą one szybsze efekty i pozostają trwale w pamięci.
Bardzo ważnym elementem w prowadzeniu szkolenia jest stworzenie przez wykładowcę odpowiedniej atmosfery pobudzającej efektywność słuchaczy. Należy mieć na uwadze, że stanowią oni najistotniejszą część w całym procesie szkoleniowym.
Dużym wyzwaniem dla każdego wykładowcy jest zmotywowanie grupy. Uczestnicy szkolenia z reguły szybko i często surowo oceniają umiejętności prowadzącego zajęcia. Szkoleniowcy powinni zatem od razu stworzyć atmosferę twórczej współpracy i tym samym przekonać uczestników, że zaangażowanie się w zajęcia przyniesie korzyść zarówno im, jak i zatrudniającej ich firmie.
Jakie najczęstsze błędy popełniane są w procesach szkoleniowych?
W procesie szkoleniowym popełniane mogą być błędy zarówno ze strony wykładowców, jak i uczących się oraz organizatorów szkoleń.
Do najczęstszych błędów popełnianych przez wykładowców można zaliczyć:
- pomijanie lub opuszczanie tych wiadomości, które wydają się dla osoby prowadzącej szkolenie zbyt proste i oczywiste, natomiast dla szkolących jest to materiał nowy i nieznany,
- niejasne i chaotyczne przedstawianie treści zajęć,
- niedokładny pokaz czynności podczas zajęć praktycznych lub ćwiczeń,
- niewłaściwe proporcje w przekazywaniu wiedzy praktycznej i teoretycznej,
- brak lub niewłaściwy dobór narzędzi, jakie wykorzystywane są podczas szkoleń.
Natomiast do błędów popełnianych przez uczestników szkolenia należą:
- niewłaściwy sposób utrwalania wiadomości,
- nieodpowiednie wartościowanie materiału (pomijanie istotnych informacji),
- brak zainteresowania i zaangażowania tematyką szkolenia,
- brak chęci współpracy z wykładowcą lub pozostałymi uczestnikami szkolenia,
- negatywne nastawienia do samego szkolenia, jeszcze przed jego rozpoczęciem,
- zawyżona samoocena – przeświadczenie o posiadaniu większej wiedzy i doświadczenia niż osoba prowadząca szkolenie.
Podstawowe błędy popełniane przez organizatorów i kierowników szkoleń to:
- niewłaściwa analiza potrzeb szkoleniowych,
- niewłaściwy nadzór nad prowadzonymi szkoleniami,
- brak aktywnego uczestnictwa w badaniu potrzeb szkoleniowych na różnych etapach: przygotowania, prowadzenia itp.
Podsumowując można stwierdzić, że zawód szkoleniowca/ wykładowcy/ trenera do najłatwiejszych nie należy. Oprócz odpowiedniego przygotowania merytorycznego, osoba ta musi wykazać się umiejętnością przekazywania wiedzy i doświadczenia. Musi potrafić stworzyć warunki do łączenia teorii z praktyką, nie bazując tylko i wyłącznie na „suchej” teorii. Do tego wszystkiego ważna jest właściwa prezencja i sposób przekazu informacji, połączony z odpowiednimi narzędziami, które uatrakcyjniają szkolenie.
Skomentuj