Od kiedy lekarz będzie mógł wystawić L4 z powodu wypalenia zawodowego?

Wypalenie zawodowe jest poważnym problemem, dlatego też w 2019 r. zostało wpisane do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych w skrócie ICD. Czym jest wypalenie zawodowe, jakie są jego objawy i kto jest na nie najbardziej narażony?

Wypalenie zawodowe na liście chorób WHO

W maju 2019 roku w dokumencie ICD-11 Światowa Organizacja Zdrowia uwzględniła wypalenie zawodowe jako grupę problemów związanych z zatrudnieniem i bezrobociem, przyznając jej oznaczenie QD85. Zjawisko to opisano jako syndrom powstały w wyniku przewlekłego stresu w pracy, z którym nie radzono sobie skutecznie.

Dokument ICD-11 (jedenasta rewizja) Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych zacznie obowiązywać od dnia 1 stycznia 2022 r. Nie oznacza to jednak, że od tego dnia lekarz będzie mógł wypisać nam zwolnienie chorobowe z tytułu wypalenia zawodowego. Aby to było możliwe, najpierw muszą zostać uchwalone przepisy krajowe, które będą regulowały ten problem.

W odpowiedzi Departamentu Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia na petycje PET/IV/38/21 z dnia 12 kwietnia 2021 r. (skierowaną do kilku resortów) czytamy:

Jedenasta rewizja Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) zacznie obowiązywać od dnia 1 stycznia 2022 r., natomiast Polska, podobnie jak pozostałe państwa, ma 5-letni okres przejściowy na jej wdrożenie.

Wypalenie zawodowe jest problemem społecznym

Zjawisko wypalenia zawodowego dotyczy pracowników w każdym wieku i na różnych stanowiskach. Jest wynikiem długotrwałego stresu związanego z pracą. Przyczynami stresu mogą być m.in.: nadmiar obowiązków, monotonia, zbyt trudne i odpowiedzialne zadania. Mimo tego, że przyczynami wypalenia zawodowego są czynniki związane z pracą jego konsekwencje przekładają się poza obszar pracy wpływając na jakość życia prywatnego pracownika. 

Najczęstsze objawy

Najczęściej spotykanymi objawami wypalenia zawodowego są:

    • Nieadekwatne, zaniżone wrażenie znaczenia osobistych dokonań, odczucie braku zadowolenia z osiąganych wyników pracy, nawet pomimo sukcesów.
    • Osłabienie psychofizyczne i emocjonalne, długotrwałe uczucie zniechęcenia, poczucie braku sensu.
    • Depersonalizacja, która przejawia się nadmiernym odcinaniem się od problemów zawodowych, niechęć do kontaktów międzyludzkich, konfliktowość.

Kto jest najbardziej narażony na wypalenie zawodowe?

Do najbardziej narażonych na wypalenie zawodowe należą osoby, które można podzielić na grupy ze względu na:

    • Rodzaj wykonywanej pracy – do tej grupy zaliczają się osoby zajmujące stanowiska narażone na stres. Najczęściej są to pracownicy mający kontakt z innymi ludźmi, m.in.: handlowcy, nauczyciele, policjanci, pielęgniarki, pracownicy zajmujący się obsługą klienta oraz menadżerowie.
    • Predyspozycje osobowościowe (tzw. czynniki wewnętrzne) – w tym gronie znajdują się pracownicy mający wysokie oczekiwania wobec pracy i stawiający sobie wygórowane cele. Praca sama w sobie dla takich osób jest źródłem poczucia sensu życia. Do tej grupy zaliczyć można również pracoholików oraz osoby mające skłonność do perfekcjonizmu i o niskim poziomie niezależności.
    • Otoczenie zawodowe (środowisko pracy) – do tego zbioru zaliczają się osoby przeciążone pracą, niemogące podejmować niezależnych decyzji, zbyt nisko wynagradzane, mające złe relacje międzyludzkie w środowisku pracy.

Badania

Warto zwrócić uwagę na wyniki badania Wypadki przy pracy i problemy zdrowotne związane z pracą, które opublikował Główny Urząd Statystyczny. Badanie przeprowadzono w 2020 r., a ankietowano wyłącznie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w momencie badania uznano za pracujące lub osoby, które pracowały kiedykolwiek.

W ankiecie 44,8% respondentów wskazało, że w ich miejscach pracy występują czynniki mogące niekorzystnie wpływać na dobrostan psychiczny (z czego 66,5% wskazało na więcej niż jeden czynnik), co z kolei może przyczynić się do rozwoju zjawiska wypalenia zawodowego.

 Najczęściej występującymi czynnikami niekorzystnymi są:

    • duża presja czasu lub nadmierne obciążenie ilością pracy (24,2%);

na to zjawisko szczególnie były narażone osoby z sekcji działalność finansowa i ubezpieczeniowa (33,2%) oraz informacja i komunikacja (32,9%);

    • kontakt z trudnymi klientami, pacjentami, uczniami (20,9%);

ten czynnik najczęściej wskazywali pracujących w sekcji opieka zdrowotna i pomoc społeczna (48,4%);

    • niepewność zatrudnienia (11,4%);

ten czynnik najczęściej wskazywali pracujący w sekcji gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników oraz wytwarzające produkty na własne potrzeby (30%) oraz w sekcji zakwaterowanie i gastronomia (25,6%).

W 2020 r. przeprowadzono również badanie Wyzwania i zagrożenia pracy w NGO i nieformalnych ruchach społecznych, w którym sprawdzano poziom stresu wśród przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz ruchów nieformalnych, w badaniu wzięło udział 918 osób. Wyniki badania wskazują, że zmęczenie i stres jest problemem powszechnym. 43% badanych twierdzi, że czuje się zestresowana bardzo lub ekstremalnie. Jedynie co czwarty badany odczuwa stres w małym stopniu lub wcale.

44% osób uczestniczących w badaniu czuła wyczerpanie fizyczne w okresie ostatnich 7-8 tygodni, a około 38% osób towarzyszyło poczucie wypalenia.  

Na pytanie jak często w ostatnim czasie (licząc od początku grudnia) czujesz się w związku z obecną pracą/działalnością wyczerpany/a fizycznie? okazało się, że w ostatnich 7-8 tygodniach około 44% uczestników czuło wyczerpanie fizyczne często lub bardzo często, z czego 8% niemal codziennie. Około 38% respondentów czuła się wypalona często lub bardzo często, z czego 9% każdego dnia.

Statystka zwolnień lekarskich w 2020 r.

W 2020 roku wystawiono 24,2 mln zwolnień lekarskich z czego 1,5 mln z tytułu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Z całą pewnością można stwierdzić, że część z tych zaburzeń była wynikiem wypalenia zawodowego. W stosunku do roku 2019 r. wystawiono o 25.3% więcej zaświadczeń z tego tytułu, przyczyniły się do tego m.in. zaświadczenia wydane z tytułu depresji, których wystawiono 385,8 tys.

Profilaktyka

Lepiej zapobiegać niż leczyć. Chcąc przeciwdziałać pojawieniu się zjawiska wypalenia zawodowego ważne jest:

    • Wykonywanie pracy zgodnej z naszymi umiejętnościami, wiedzą i predyspozycjami. Stawianie sobie możliwych do zrealizowania celów, czerpanie satysfakcji z osiągnięć.
    • Umiejętność odpoczynku, zarówno w trakcie pracy oraz po jej zakończeniu.
    • Posiadanie i rozwijanie swoich zainteresowań. Zalezienie czasu na aktywność, która sprawia nam radość.
    • Rozwijanie swoich umiejętności, dzięki czemu nasza samoocena będzie rosła.
    • Utrzymywanie bliskich relacji z innymi ludźmi (posiadanie wsparcia społecznego).

Wyżej przedstawione punkty odnoszą się do pracownika. Co może zrobić pracodawca, aby zapobiegać wypaleniom zawodowym w przedsiębiorstwie?

    • Odpowiednio wynagradzać pracowników za pracę.
    • Dopasować rodzaj pracy i zadania do możliwości i kompetencji pracownika.
    • Podkreślać osiągnięcia pracowników.
    • Umożliwiać pracownikom adekwatny poziom decyzyjność i samodzielność przy wykonywaniu zadań.

Źródło pomocnicze:

  1. www.who.int
  2. Odpowiedź Departamentu Lecznictwa Ministerstwa Zdrowia: https://www.gov.pl/web/zdrowie/petycja-dotyczy-likwidacji-narodowego-funduszu-zdrowia-oraz-wprowadzenia-zmian-do-klasyfikacji-icd-10-i-icd-9
  3. www.rodzinaipraca.gov.pl
  4. Raport z badania Wyzwania i zagrożenia pracy w NGO i nieformalnych ruchach społecznych, Marzena Cypryańska-Nezlek, 25 lutego 2020 r.
  5. www.stat.gov.pl
  6. www.zus.pl

Skomentuj