Praca na wysokości

Przez pojęcie „praca na wysokości” rozumiemy prace (roboty) wykonywane na: rusztowaniach, pomostach, podestach, stałych galeriach, słupach, masztach…

A także na: konstrukcjach budowlanych, stropach, kominach, drabinach (rozstawnych, przystawnych), klamrach i innych podwyższeniach, to jest ogólnie na wszelkiego rodzaju powierzchniach znajdujących się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem terenu lub poziomem podłogi.

Do prac na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje pracownik, jeżeli powierzchnia ta jest osłonięta ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami (w tym z oknami) albo wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracowników przed upadkiem z wysokości.

Przy organizowaniu stanowisk pracy na wysokości należy stosować zabezpieczenia wynikające z rozporządzeń właściwych ministrów i norm.
Przystępując do prac, przy których grozi upadek z wysokości, należy w zależności od charakteru prac wybrać metodę gwarantującą bezpieczne ich wykonanie, a także dobrać zespół pracowników mających stosowne umiejętności i doświadczenie.

Do ich wykonywania mogą być zatem dopuszczeni pracownicy, którzy:
– odbyli szkolenie w zakresie bhp oraz instruktaż stanowiskowy zapoznający ich z charakterem prac na wysokości, zagrożeniami związanymi z wykonywanymi przez nich czynnościami, możliwymi skutkami zagrożeń oraz głównymi przyczynami wypadków,
– posiadają aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na wysokości,
– umieją posługiwać się przydzielonymi im środkami ochrony indywidualnej oraz urządzeniami zabezpieczającymi,
– umieją bezpiecznie obsługiwać podstawowe urządzenia służące do transportu poziomego i pionowego, w tym mają odpowiednie uprawnienia kwalifikacyjne.

Należy równocześnie pamiętać, że pracownicy zatrudnieni przy montażu rusztowań budowlanych metalowych muszą posiadać uprawnienia wydane przez komisję powołaną przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie, natomiast pracownicy zatrudnieni przy montażu, demontażu oraz obsłudze rusztowań wiszących muszą posiadać uprawnienia wydane przez Urząd Dozoru Technicznego.

Stanowiska pracy na wysokości winny być zabezpieczone balustradą z poręczą ochronną na wysokości 110 cm, deską krawężnikową o wysokości 15 cm oraz poręczą pośrednią w połowie wysokości. Jeżeli ustawienie balustrad jest niemożliwe lub nieuzasadnione (np. przy krótkotrwałych robotach, wykonywane przejściowo), należy stosować inne skuteczne zabezpieczenia pracowników przed upadkiem z wysokości, np. środki ochrony indywidualnej, takie jak szelki bezpieczeństwa z linkami bezpieczeństwa przymocowanymi do stałych elementów konstrukcji o odpowiedniej wytrzymałości.

Przy pracach na wysokości do 2,0 m, które najczęściej wykonywane są z drabin lub pomostów, należy zwracać szczególną uwagę, aby:
– drabiny rozstawne były sprawne technicznie, zwłaszcza szczeble i podłużnice powinny być w dobrym stanie technicznym, bez uszkodzonych (wyłamanych, pękniętych) szczebli i podłużnic, a segmenty drabiny powinny być spięte łańcuchem lub połączeniem ograniczającym jej rozstaw. Drabinę rozstawną należy przestawiać w inne miejsce stojąc obok niej, nigdy nie przestawiać stojąc na niej,
– drabiny przystawne winny być ustawione stabilnie (zabezpieczone przed niekontrolowaną zmianą położenia) i pod kątem 65—75º w stosunku do podłoża. Drabina winna wystawać co najmniej 0,75 m ponad krawędź płaszczyzny, na którą ma wyjść pracownik,
– rusztowania, np. kozłowe, powinny być stabilne, a pomosty zabezpieczone barierką ochronną; ich powierzchnia ma zapewnić odpowiednią ilość miejsca dla pracowników, sprzętu i materiałów. Rusztowania i pomosty muszą mieć odpowiednią wytrzymałość, o czym winna informować tabliczka o dopuszczalnej nośności.

Przy pracach na wysokości powyżej 2,0 m wykonywanych na rusztowaniach należy przede wszystkim zapewnić pracownikom bezpieczną komunikację pionową i dojścia do stanowisk pracy.

W tym celu należy szczególną uwagę zwrócić na:
– stabilność rusztowania poprzez sprawdzenie poprawności posadowienia i kotwienia do stałych elementów konstrukcji obiektu budowlanego,
– odpowiednią wytrzymałość rusztowania i pomostów na przewidywane obciążenia,
– uziemienie rusztowania metalowego (ochrona odgromowa),
– dokonanie odbioru technicznego rusztowania przed przystąpieniem do jego użytkowania.

Należy przy tym pamiętać, że po burzy, ulewach, opadach śniegu oraz po dłuższej przerwie w użytkowaniu można przystąpić do ponownej pracy na rusztowaniu dopiero po jego komisyjnym odbiorze.

Zagrożenie upadkiem z wysokości może nastąpić przy:
– wznoszeniu konstrukcji obiektów budowlanych, podczas montażu słupów, stropów, ścian, dachów,
– montażu biegów i wsporników klatek schodowych, podestów, balkonów, a także w czasie montażu i demontażu barier ochronnych i balustrad,
– wykonywaniu robót elewacyjnych budynku (w tym ociepleniowych) z rusztowań i pomostów roboczych, pokryć dachowych, montażu i demontażu rusztowań, prac wykończeniowych i instalacyjnych wykonywanych za pomocą drabin,
– podczas pracy w miejscach, gdzie istnieje możliwość spadania z góry różnych przedmiotów, narzędzi i materiałów budowlanych.

Zapewnienie bezpieczeństwa pracowników podczas prac wykonywanych na wysokości zależy od:
– prowadzenia prac ściśle według dokumentacji technologiczno-organizacyjnej i opracowanego harmonogramu prac,
– przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa pracy na wysokości, zgodnie z opracowanymi instrukcjami bezpieczeństwa montażu, przepisami ogólnymi i szczegółowymi dotyczącymi bhp oraz normami,
– wyposażenia zespołu pracowników w obowiązujące ochrony indywidualne oraz kontroli ich stosowania przez pracowników,
– dokonywania kontroli (przeglądów) stanowisk pracy na wysokości, a zwłaszcza prawidłowości usytuowania i zamocowania urządzeń zabezpieczających,
– wyznaczenia stref niebezpiecznych przy budynkach, budowlach, na placach budowy oraz oznaczenia ich znakami ostrzegawczymi.

Zabezpieczanie pracowników przed upadkiem z wysokości wymaga także przestrzegania następujących zasad:
– każde stanowisko pracy położone na wysokości należy zabezpieczyć barierkami ochronnymi z deską krawężnikową,
– przy pracach krótkotrwałych i gdy nie ma możliwości wykonania barier, należy stosować sprzęt ochrony indywidualnej,
– przy pracach na szerokich płaszczyznach (np. stropach) należy stosować słupki, umocowane na stałe do stropu w odległości 1 m od jego krawędzi, połączone linami,
– codziennie przed rozpoczęciem pracy należy sprawdzić ogólny stan rusztowań, zwłaszcza pomostów roboczych i barier ochronnych,
– należy wykonać bezpieczne wejścia i zejścia z rusztowań po drabinach ustawionych w ciągach komunikacyjnych,
– otwory technologiczne, np. włazy na dach, otwory w stropach dla szybów dźwigowych i klatek schodowych należy zabezpieczyć stabilnymi pokrywami lub ustawić wokół bariery ochronne,
– nie przeciążać pomostów materiałami ani pracownikami oraz umieszczać na rusztowaniach tablice informacyjne o maksymalnym dopuszczalnym obciążeniu pomostów,
– nie podwyższać rusztowań kozłowych za pomocą skrzyń i innych przedmiotów,
– prace na rusztowaniu mogą odbywać się na kilku poziomach równocześnie, pod warunkiem zastosowania odpowiedniego zabezpieczenia, np. szczelnego daszka ochronnego. Prace nie powinny odbywać się w jednej linii w pionie.

Zabezpieczenie pracowników przed spadającymi przedmiotami wymaga przestrzegania następujących zasad:
– wejścia do budynków i przejścia wzdłuż rusztowań powinny być zabezpieczone mocnymi i szczelnymi daszkami ochronnymi zamocowanymi na wysokości min. 2,5 m od ziemi, ze spadkiem 45º w kierunku źródła zagrożenia,
– w miejscach zagrożonych spadaniem przedmiotów lub materiałów należy wyznaczyć strefę niebezpieczną, odpowiednio ją oznakować i ogrodzić poręczami bądź zabezpieczyć daszkami ochronnymi, strefa niebezpieczna nie może wynosić mniej niż 1/10 wysokości, z której mogą spadać przedmioty lub materiały — jednak nie mniej niż 6 m,
– transport pionowy materiałów (w tym na rusztowanie) winien odbywać się w sposób bezpieczny, tj. wykluczający możliwość przechodzenia lub przebywania pod podnoszonym materiałem (ciężarem),
– przestrzeganie zakazu zrzucania z rusztowań, nawet z niewielkiej wysokości, gruzu, resztek materiału, narzędzi, elementów rusztowania w trakcie jego demontażu.