Kontrole żurawi budowlanych

Państwowa Inspekcja Pracy uruchomiła 1 czerwca 2021 r. na placach budów całego kraju 240 kontroli związanych z użytkowaniem żurawi wieżowych i szybkomontujących.

Praca operatora żurawia wykonywana jest w szczególnie trudnych warunkach. Jest on narażony na znaczne obciążenia fizyczne i psychiczne. To w szczególności praca na wysokości, zmienne warunki atmosferyczne, hałas, wibracje, czynniki chemiczne, pyły, wymuszona (pochylona) pozycja ciała, wykonywanie czynności powtarzalnych, dyskomfort fizjologiczny.

Kontrole Państwowej Inspekcji Pracy, które rozpoczęły się 1 czerwca br. obejmą w szczególności bezpieczeństwo organizowania prac z wykorzystaniem żurawi, w tym likwidację nieprawidłowości i szczególnych zagrożeń, występujących podczas podnoszenia i przemieszczania ładunków, zarówno dla operatorów żurawi, jak też dla osób wykonujących swoje zadania w zasięgu pracy żurawi oraz dla osób postronnych. Ponadto jednym z podstawowych aspektów kontroli jest przestrzeganie przepisu limitującego czas pracy operatorów, wprowadzonego właśnie ze względu na bezpieczeństwo i higienę pracy wszystkich osób pracujących na placu budowy.

Kontrole prowadzone są w dwuosobowych zespołach inspektorskich, składających się z:

• • prawnika, odpowiedzialnego za sprawdzenie przepisów o czasie pracy i wynagrodzeniach, jak również aspektów zawierania umów cywilnoprawnych w okolicznościach, w których powinna zostać zawarta umowa o pracę;
  • inżyniera specjalizującego się w kontrolach sektora budowlanego, którego zadaniem będzie weryfikacja spełniania wymagań prawnych z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, zarówno w zakresie żurawi, jak też pozostałych zagadnień technicznego bezpieczeństwa pracy na kontrolowanej budowie.

W uzasadnionych przypadkach, gdy kontrola wymagać będzie specjalistycznej wiedzy dotyczącej zatrudniania cudzoziemców, do zespołu kontrolnego zostanie włączony inspektor pracy specjalizujący się w tej tematyce.

Wyniki kontroli zostaną również wykorzystane do oceny funkcjonowania zapisów nowego rozporządzenia dotyczącego bezpieczeństwa pracy podczas obsługi żurawi i przedstawienia propozycji ewentualnych zmian legislacyjnych.

Przypomnijmy zatem najważniejsze, obecnie obowiązujące regulacje prawne z rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi wieżowych i szybkomontujących.

1. Czynności operatora żurawia nie mogą być wykonywane dłużej niż 8 godzin na dobę.
2. Niedopuszczalne jest obsługiwanie żurawia, jeżeli temperatura w kabinie żurawia jest niższa niż 18 °C albo wyższa niż 28 °C.
3. Kabina żurawia musi być wyposażona m.in. w:

• • • urządzenie umożliwiające odczytanie wartości temperatury w kabinie
    • urządzenie umożliwiające odczytanie prędkości wiatru na wysokości wysięgnika żurawia,
    • urządzenia komunikacyjne umożliwiające operatorowi łączność z sygnalistą,
    • odpowiednie oświetlenie na terenie pracy żurawia,
    • sygnalizator dźwiękowy przeznaczony do ostrzegania przed zagrożeniami związanymi z przemieszczaniem ładunku.

4. Niedopuszczalne jest wykonywanie tych samych czynności jednocześnie przez operatora, sygnalistę lub hakowego.
5. Przytrzymywanie zaczepionego ładunku przez hakowego dopuszczalne jest z zastosowaniem wyłącznie odpowiednich środków, które umożliwią nadanie ładunkowi właściwego kierunku.
6. Obowiązek montażu windy lub zapewnienie innej drogi dotarcia (pomost łączący budynek z żurawiem) przy żurawiach, w których kabina usytuowana jest na wysokości równej 80 m lub wyższej.
7. Obowiązek zapewnienia książki dyżurów w każdym żurawiu, którą ma prowadzić operator.
8. Niedopuszczalne jest przenoszenie ładunku spoza i na teren pracy żurawia, bez wcześniejszego oznaczenia i zabezpieczenia tego terenu przed dostępem osób nieupoważnionych.
9. Obowiązek zrozumiałej komunikacji pomiędzy sygnalistą i hakowym.
10. Zakaz obsługiwania żurawia przy prędkości wiatru powyżej 10 m/s przy transportowaniu ładunków wielkowymiarowych oraz w innych przypadkach przy prędkości wiatru w porywach powyżej 15 m/s, chyba że producent określił w instrukcji żurawia inne dopuszczalne wartości.
11. Jeżeli operator uzna, że praca przy użyciu żurawia stwarza niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, powstrzymuje się od jej wykonywania.
12. W przypadku otrzymania polecenia wykonania czynności zabronionych w instrukcji żurawia,  operator, sygnalista albo hakowy odmawia wykonania polecenia.
13. Gdy operator stwierdzi usterki, brak osłon i zabezpieczeń urządzeń żurawia lub niewłaściwe działanie urządzeń żurawia, mogących spowodować zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, niezwłocznie powstrzymuje się od wykonywania pracy.
14. Rozporządzenie wprowadza obowiązkową instrukcję bezpieczeństwa prac transportowych oraz instrukcję ewakuacji z kabiny żurawia. Dla szczególnych przypadków, rozporządzenie wprowadza obowiązkowe opracowanie:

• • • warunków eksploatacji pracy żurawia z zawieszonym na haku koszem przy przemieszczaniu osób,
    • instrukcję pracy w warunkach kolizyjnych,
    • instrukcję w zakresie przemieszczanie ładunku przy użyciu więcej niż jednego żurawia.

W 2020 r. inspektorzy pracy przeprowadzili 313 kontroli w miejscach wykonywania prac budowlanych wiążących się z transportem pionowym z wykorzystaniem żurawi. W 83% kontroli stwierdzono nieprawidłowości, które uregulowano środkami prawnymi. Najczęściej były to decyzje ustne, zrealizowane jeszcze w trakcie kontroli, co przyczyniło się do natychmiastowego wyeliminowania potencjalnych zagrożeń wypadkowych oraz nieprawidłowości.
Czekamy zatem na ekspertyzę z bieżącego roku.

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 22 października 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze żurawi wieżowych i szybkomontujących (Dz. U. poz. 2147).

Źródła pomocnicze:

1. pip.gov.pl