Pracuj tam gdzie chcesz i ile chcesz – chałupnictwo

Przeglądając oferty pracy często możemy się spotkać z propozycjami pracy chałupniczej, czyli pracy w systemie nakładczym. Pracę nakładczą, potocznie nazywaną chałupnictwem, często określa się jako połączenie umowy o pracę z umową o dzieło. Czym charakteryzuje się płaca nakładcza i skąd takie porównanie?

Czym jest praca nakładcza?

W Polsce, kwestie dotyczące pracy chałupniczej regulowane są przez art. 303  Kodeksu Pracy i wydane na tej podstawie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą.

Powyższe rozporządzenie nakłada obowiązek zawarcia pisemnej umowy pomiędzy stronami. Umowa w tym przypadku, może być zawarta na okres próbny (nie dłuższy niż 3 miesiące), na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub na czas nieokreślony.  W umowie powinny zostać określone:

• rodzaj umowy;
• rodzaj pracy;
• termin rozpoczęcia pracy;
• zasady wynagradzania;
• minimalna miesięczna ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy.

Wynagrodzenie za pracę nakładczą

Jeżeli praca nakładcza stanowi dla wykonawcy jedyne lub główne źródło utrzymania, ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie wynagrodzenia nie mniejszego od najniższego wynagrodzenia. Ponadto minimalna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia.

Prawa pracownicze

Pracownik powinien zostać zaopatrzony przez nakładce (pracodawcę) w niezbędne materiały, narzędzia czy urządzenia do wykonywania pracy oraz do utrzymywania ich w odpowiednim stanie technicznym– z wyjątkiem bieżącej konserwacji, chyba, że umowa stanowi inaczej.

W przypadku pracy nakładczej to pracownik decyduje gdzie, kiedy i jak długo będzie wykonywał pracę. Nakładca nie może wydawać poleceń służbowych pracownikowi ani go nadzorować. Istotą pracy jest wykonanie dzieła, a następnie dostarczenie go do nakładcy – według wcześniejszych ustaleń.

Chałupnictwo dla kogo?

Na dobrą sprawę każdy, kto chce rozpocząć dodatkową pracę, ma trochę wolnego czasu i chęci − może zająć się chałupnictwem. Przeważnie jednak na taką formę zatrudnienia decydują się niepełnosprawni, ludzie starsi, młodzież, studenci, czy kobiety po urodzeniu dziecka.

Przykładami prac chałupniczych są:

• sklejanie, adresowanie kopert,
• szycie i haftowanie,
• własne wyroby, np. biżuteria,
• rękodzieło,
• pszczelarstwo i produkcja miodu,
• usługi krawieckie,
• usługi stolarskie,
• marketing sieciowy,
• pisanie tekstów.

Rozwiązanie umowy o pracę nakładczą

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron może nastąpić w dowolnym momencie trwania umowy. Pracownicy zatrudnieni na okres próbny przechodzą na dwutygodniowy okres wypowiedzenia. Umowa zawarta na czas nieokreślony może być rozwiązana za miesięcznym wypowiedzeniem. Okres wypowiedzenia kończy się ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego. Odprawę pieniężną ustala się według zasad przewidzianych przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Wydatki z tego tytułu są pokrywane w całości ze środków nakładcy.

W przypadku rozwiązania umowy nakładca zobowiązany jest niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy nakładczej, w którym zamieszcza się informację o okresie pracy, w którym wykonawca uzyskał wynagrodzenie w wysokości co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia.

Ubezpieczenia z tytułu pracy nakładczej

Wykonawca podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu − od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów (zbieg ubezpieczeń), w tym m.in. z tytułu wykonywania pracy nakładczej i jednocześnie prowadzenia działalności gospodarczej, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom z tego tytułu, który powstał najwcześniej.

Nakładca natomiast nie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu. Jednak na własny wniosek może zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego.

Osoba wykonująca pracę nakładczą obowiązkowo podlega również ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przypadku wykonywania równocześnie umowy o pracę nakładczą i np. umowy zlecenia, składka zdrowotna jest obowiązkowa z obydwu tych tytułów.

 Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.-Kodeks Pracy  (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320),
2. Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.),
3. Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398 z późn. zm.),
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. 1976 r. poz. 19 z późn. zm.).