
Sprzęt ochronny przy urządzeniach elektrycznych
Osoby zatrudnione przy urządzeniach elektrycznych lub w pobliżu takich urządzeń powinny być wyposażenie w odpowiedni sprzęt ochronny, który zabezpiecza przed ewentualnym porażeniem prądem elektrycznym.
Sprzętem ochronnym nazywane są wszelkie przenośne przyrządy i urządzenia chroniące osoby zatrudnione przy urządzeniach elektrycznych lub w pobliżu takich urządzeń przede porażeniem prądem elektrycznym, szkodliwym działaniem łuku lub urazami mechanicznymi.
Sprzęt ochronny można podzielić na 4 grupy:
- sprzęt izolujący – stanowi on ochroną przed rażeniem prądem elektrycznym,
- sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia – np. uziemiacze,
- sprzęt służący do stwierdzania napięcia – np. wskaźnik napięcia,
- sprzęt zabezpieczający przed działaniem łuku elektrycznego i obrażeniami mechanicznymi,
- sprzęt pomocniczy.
Sprzęt izolujący, który odizolowuje człowieka od urządzeń pod napięciem oraz od ziemi, można podzielić na:
- sprzęt zasadniczy, za pośrednictwem którego można bezpiecznie dotykać części będących pod napięciem,
- sprzęt dodatkowy, który użyty łącznie ze sprzętem zasadniczym pozwala na bezpieczne wykonywanie pracy (sam nie stanowi zabezpieczenia).
Podział sprzętu izolującego w urządzeniach od 1 kV i powyżej 1 kV
Rodzaj sprzętu |
Rodzaj sprzętu izolującego w urządzenia o napięciu |
|
do 1 kV |
powyżej 1 kV |
|
Zasadniczy |
– drążki i kleszcze izolacyjne, – wskaźniki napięcia, – rękawice elektroizolacyjne, – izolowane narzędzia monterskie. |
– drążki i kleszcze izolacyjne, – wskaźniki napięcia. |
Dodatkowy |
– kalosze elektroizolacyjne, – dywaniki i chodniki gumowe, – hełmy elektroizolacyjne. |
– rękawice i półbuty elektroizolacyjne, – dywaniki i chodniki gumowe, – pomosty izolacyjne. |
Sprzętem do stwierdzania obecności napięcia w instalacjach, urządzeniach i sieciach elektroenergetycznych jest m.in. wskaźnik napięcia. Wyróżniamy np.:
- jednobiegunowe wskaźniki napięcia – do 250 V,
- dwubiegunowe wskaźniki napięcia – 250, 380, 500 i 700 V.
Sprzętem wskazującym obecność napięcia są także amperomierze cęgowe oraz uzgadniacze faz.
Natomiast jako sprzęt chroniący przed pojawieniem się napięcia służą urządzenia przenośne do uziemiania i zwierania. Uziemiacze przenośne służą do zabezpieczania miejsca pracy przy elektroenergetycznych urządzeniach liniowych i stacyjnych, wyposażonych w przewody okrągłe lub szyny płaskie odłączone od źródła energii elektrycznej za pomocą połączenia z uziomem. W zależności od liczby zacisków fazowych wyróżnić można uziemiacze jedno, dwu, trój, cztero lub pięciozaciskowe.
Do sprzętu zabezpieczającego możemy zaliczyć: słupołazy, szelki bezpieczeństwa, okulary ochronne, maski przeciwgazowe, hełmy ochronne elektroizolacyjne oraz hełmy ochronne z przeciwłukową ochroną twarzy, osłony przeciwuderzeniowe i przeciwtermiczne, pasy bezpieczeństwa, podnośniki i drabinki.
Sprzęt pomocniczy stanowić będą: przenośne ogrodzenia, barierki i liny, przekładki izolacyjne, siatki ochronne, płyty izolacyjne oraz tablice ostrzegawcze i informacyjne.
Sprzęt ochrony używany w zakładzie pracy należy:
- oznakować przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia,
- przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności,
- poddawać okresowym próbom w zakresie ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producenta.
Sprzęt ochronny i narzędzia pracy w zakładzie pracy powinny być użytkowane wg następujących zasad:
- Sprzęt ochronny użytkowany i zapasowy należy przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach, które zapewnią utrzymanie ich w pełnej sprawności,
- Pracodawca jest osobą odpowiedzialną za sposób ewidencjonowania i kontroli sprzętu ochronnego,
- Przed każdorazowym użyciem sprzętu należy sprawdzić jego stan techniczny oraz datę jego ważności. Zabronione jest używanie sprzętu niesprawnego bądź uszkodzonego,
- Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, warunki przechowywania i stosowania sprzętu ochronnego i jego ewidencjonowania,
- Narzędzia pracy i sprzęt ochronny niesprawne lub takie, które utraciły ważność próby okresowej, powinny być wycofane z użycia,
- Na każdym rodzaju sprzętu ochronnego powinny być wpisane takie dane jak:
- nazwa producenta,
- numer ewidencyjny, który powinien być czytelny i umieszczony w widocznym miejscu,
- wysokość napięcia, do jakiego dany sprzęt jest przystosowany,
- data następnej próby okresowej,
- Sprzęt ochronny gumowy powinien być przechowywany w temperaturze nie wyższej niż 25°C, w stanie nienaprężonym, w miejscach nie narażonych na działanie promieni słonecznych,
- Sprzęt wykonany z materiałów higroskopijnych (np. z bakelitu lub drewna) należy przechowywać w suchych, zamkniętych pomieszczeniach lub w szczelnych futerałach.
Niezależnie od obowiązku sprawdzania sprzętu ochronnego przed jego każdorazowym użyciem, poszczególne rodzaje sprzętu należy poddawać badaniom okresowym w zakresie ustalonym w przedmiotowych normach lub w dokumentacji fabrycznej. Badaniom tym podlega zarówno sprzęt użytkowanym, jak i sprzęt zapasowy. Badania sprzętu ochronnego wykonują upoważnione laboratoria.
Terminy badań okresowych sprzętu ochronnego
Nazwa sprzętu |
Termin badań okresowych |
Rękawice elektroizolacyjne |
12 miesięcy |
Wskaźniki 1÷110 kV |
12 miesięcy |
Drążki izolacyjne pomiarowe |
12 miesięcy |
Obuwie elektroizolacyjne |
12 miesięcy |
Wskaźnika napięcia 220÷750 kV |
24 miesiące |
Drążki manipulacyjne |
24 miesiące |
Drążki izolacyjne |
24 miesiące |
Drążki izolacyjne do nakładania uziemiaczy |
24 miesiące |
Kleszcze i chwytaki do bezpieczników |
24 miesiące |
Dywaniki i chodniki gumowe |
24 miesiące |
Pomosty izolacyjne |
36 miesięcy |
Wybrane Tytuły Polskich Norm dotyczących elektroenergetycznego sprzętu ochronnego i do pracy pod napięciem
PN-EN 61219:1997P Prace pod napięciem — Sprzęt do uziemiania lub uziemiania i zwierania, w którym zastosowano lance jako urządzenie zwierające — Uziemianie lancą,
PN-EN 61235:1999P Prace pod napięciem — Rury izolacyjne puste do celów elektrycznych,
PN-EN 60984:1998P Rękawy z materiału izolacyjnego do prac pod napięciem,
PN-E-55000:1998P Słupołazy,
PN-EN 50321:2002P Obuwie elektroizolacyjne do prac przy instalacjach niskiego napięcia,
PN-EN 61479:2004P Prace pod napięciem — Osłony izolacyjne elastyczne na przewody,
PN-EN 50365:2005P Hełmy elektroizolacyjne do prac przy instalacjach niskiego napięcia,
PN-EN 62193:2006P Prace pod napięciem — Drążki teleskopowe i teleskopowe drążki pomiarowe,
PN-EN 60895:2006P Prace pod napięciem — Ubiory przewodzące do stosowania przy nominalnych napięciach przemiennych do 800 kV i napięciach stałych do +- 600 kV,
PN-EN 61243-1:2007P Prace pod napięciem — Wskaźniki napięcia — Część 1: Wskaźniki typu pojemnościowego do stosowania przy napięciach przemiennych powyżej 1 kV,
PN-EN 61318:2010P Prace pod napięciem — Ocena zgodności stosowana dla narzędzi, urządzeń i sprzętu.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (J.t.: Dz. U. z 2003 r. poz. 1650, z późn. zm.),
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach elektrycznych (Dz. U. poz. 492).
Skomentuj