Zastosowanie LPG w wózkach jezdniowych – cz. 2

W drugiej części artykułu omówimy budowę zbiorników do zasilania wózków, zasady przechowywania butli z miesznką LPG oraz niezbędny sprzęt gaśniczy

Zbiorniki służące do zasilania wózków jezdniowych

Zgodnie z obowiązującymi przepisami do napełniania oraz magazynowania mieszaniny LPG dopuszczone są wyłącznie zbiorniki ciśnieniowe, spełniające wymagania określone w przepisach dozoru technicznego i Polskich Normach. W praktyce oznacza to, że do przechowywania skroplonego propanu-butanu wykorzystuje się specjalnie do tego celu przeznaczone butle, wykonane ze stali lub z tworzyw sztucznych.

Gaz propan-butan magazynuje się w stanie ciekłym pod ciśnieniem 1,6 MPa. Poziom napełnienia butli gazem w stanie ciekłym ze względów bezpieczeństwa wynosi zawsze 80% objętości, dzięki czemu możliwe jest utrzymanie ciśnienia roboczego zbiornikana poziomie 1,6 MPa.

Zbiorniki przenośne, jakimi są butle, kwalifikowane są jako urządzenia ciśnieniowe. Dlatego pamiętać należy, że w myśl obowiązujących przepisów podlegają one okresowej kontroli przeprowadzanej przez organy dozoru technicznego. Butle stalowe podlegają badaniu technicznemu co 10 lat.

Każda butla powinna być zaopatrzona w trwale przymocowaną tabliczkę fabryczną zawierającą następujące informacje:

1. nazwę lub znak wytwórcy,
2. numer fabryczny zbiornika,
3. pojemność zbiornika w litrach,
4. rodzaj przechowywanego gazu,
5. ciśnienie robocze i ciśnienie próbne podane w MPa,
6. masę netto ładunku,
7. masę pustej butli (tara),
8. czas eksploatacji (dotyczy butli wykonanych z tworzyw sztucznych),
9. cechy dotyczące badania:

― w przypadku butli „starych” wyprodukowanych przed 1 stycznia 2004 r., użytkowanych wyłącznie na terytorium RP, dodatkowo:

• rok i miesiąc badania odbiorczego,
• cechę inspektora,
• termin następnego badania,

― w przypadku butli „nowych” oraz funkcjonujących w obrocie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), dodatkowo:

• litera „ε” (epsilon) lub „π” (pi) wraz z numerem Jednostki Notyfikacyjnej,
• rok i miesiąc badania odbiorczego,
• termin następnego badania.

Do zasilania wózków jezdniowych powszechnie wykorzystuje się butle o masie 11 kg, wyposażone dodatkowo w:

― nierozbieralny zawór, zainstalowany za pomocą połączenia gwintowego,

― króciec przyłączeniowy z gwintem lewoskrętnym wraz z gumową uszczelką, konstrukcyjnie uniemożliwiający podłączenie reduktora ciśnienia gazu wykorzystywanego w gospodarstwach domowych,

― specjalny syfon zlokalizowany wewnątrz butli umożliwiający pobór fazy ciekłej mieszaniny LPG.

Butla z zaworem do odbioru fazy ciekłej powinna być opatrzona etykietą ostrzegającą o zakazie jej stosowania w gospodarstwach domowych.

Butlę służącą do zasilania wózków jezdniowych montuje się zawsze w pozycji leżącej, w ten sposób, aby wylot gazu skierowany był pionowo w dół.

Butla na gaz skroplony propan-butan NIE POSIADA zaworu bezpieczeństwa. W razie pożaru samoczynne rozładowanie butli następuje poprzez wytopienie się uszczelek zamontowanych w zaworach.

Przechowywanie butli z mieszaniną LPG

Zgodnie w wymaganiami przepisów butle z gazem płynnym winny być przechowywane w odpowiednich miejscach, wyłącznie do tego celu przeznaczonych!

Najczęstszym sposobem przechowywania butli z mieszaniną propanu-butanu są kontenery o konstrukcji ażurowej. Są to specjalnie do tego celu skonstruowane i wytworzone stalowe klatki magazynowe, niezabudowane pełnymi przegrodami i ścianami w celu sprawniejszej wymiany powietrza, umożliwiające stosunkowo bezpieczne przechowywanie zapasu butli.

Do głównych zalet tego typu konstrukcji należy zaliczyć przede wszystkim możliwość ustawienia kontenera w dowolnym miejscu zakładu pracy, umożliwiającym wyznaczonym pracownikom swobodny do niego dostęp. Zastrzec jednak w tym miejscu należy, że wybór lokalizacji dla kontenera winien uwzględniać zachowanie określonych przepisami prawa wymogów bezpieczeństwa. Przy wykorzystaniu takiej konstrukcji butle składowane są zawsze w pozycji stojącej oraz poprzez zastosowanie wewnętrznych przegród zabezpieczone są dodatkowo przed ewentualnym upadkiem.

Do wad takiego rozwiązania zaliczyć można na pewno wystawienie butli na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych (upały – powodujące zwiększenie ciśnienia wewnętrznego butli, wilgoć – przyśpieszająca korozję, a tym samym zużycie zbiornika).

Ze względów bezpieczeństwa kontenery o konstrukcji ażurowej, o łącznej masie gazu w butlach do 440 kg (40 butli), powinny być ustawiane w odległości co najmniej:

• 8 m — od budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego i mieszkalnych, a także od innych budynków, jeżeli ich konstrukcja wykonana jest z elementów palnych;
• 3 m — od pozostałych budynków, od studzienek i innych zagłębień terenu oraz od granicy działki.

Oprócz kontenerów butle z gazem można przechowywać także w przeznaczonych wyłącznie do tego celu magazynach parterowych o lekkiej konstrukcji dachu i bocznych ścianach osłonowych z dolnym prześwitem umożliwiającym swobodny przepływ powietrza o wysokości od 20 do 25 cm.

Dopuszcza się także magazynowanie butli z gazem w pomieszczeniach zamkniętych, jednakże ze względu na ochronę przeciwpożarową pomieszczenia przeznaczone do składowania gazów palnych muszą spełniać wymagania określone dla pomieszczeń zagrożonych wybuchem, tj. m.in. w zakresie konstrukcji, jak i wyposażenia w odpowiednie instalacje (np. elektryczną czy też wentylacyjną) oraz środki ochrony przeciwpożarowej.

Wyposażenie w gaśnice

Magazyn, w którym są składowane butle z gazem płynnym ― o masie do 440 kg gazu w postaci płynnej ― powinien być wyposażony w co najmniej jedną gaśnicę proszkową o masie 9 kg. Dopuszczalne jest zastosowanie także co najmniej dwóch gaśnic śniegowych CO₂ o masie 5 kg dla każdej z nich zamiast gaśnicy proszkowej.

Kwalifikacja miejsc przechowywania butli z gazem płynnym

Przepisy związane z ochroną przeciwpożarową kwalifikują miejsca magazynowania butli z gazem płynnym jako STREFĘ 2.

Oznacza to przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia utrzymuje się przez krótki okres czasu.

 Wyznaczenie strefy zagrożenia wybuchem

 Zgodnie z przepisami minimalne strefy zagrożenia wybuchem wynoszą:

― dla miejsc magazynowych na przestrzeni otwartej lub pod zadaszeniem (dla 440 kg środka) – 1 m od obrysu miejsca magazynowania,

― dla magazynu w pomieszczeniu zamkniętym – wewnątrz pomieszczenia oraz 2 m na zewnątrz od otworów drzwiowych i wentylacyjnych, w poziomie w dół i do ziemi