Ekspert prawa pracy: praca zdalna od 7 kwietnia, ale nie dla każdego

Nie w każdym przypadku pracodawca może zezwolić na wykonywanie pracy zdalnej – przede wszystkim dotyczy do prac szczególnie niebezpiecznych – powiedział PAP Sebastian Kryczka, prawnik, ekspert prawa pracy. 7 kwietnia wejdą w życie przepisy dotyczące wykonywania pracy zdalnej.

„Nawet mimo obowiązywania w przepisach Kodeksu pracy od dnia 7 kwietnia 2023 r. regulacji dotyczących pracy zdalnej – nie w każdym przypadku pracodawca może zezwolić na jej wykonywanie” – przekazał PAP Sebastian Kryczka.

Zwrócił uwagę na to, że Kodeks pracy zawiera katalog prac, które nie mogą być wykonywane w ramach pracy zdalnej – przede wszystkim dotyczy do prac szczególnie niebezpiecznych.

Ponadto pracodawca nie ma możliwości wyrażenia zgody na wykonywanie pracy zdalnej, jeżeli warunki techniczne oraz lokalowe na to nie pozwalają. Zaznaczył, że „ocena w powyższym zakresie obciąża wprawdzie pracownika – jednak może być zweryfikowana przez pracodawcę w ramach kontroli pracy zdalnej w miejscu jej wykonywania”.

Przypomniał, że przepisy ustawy zmieniającej kodeks pracy z dniem 7 kwietnia 2023 r. uchylają pracę zdalną określoną w art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Praca zdalna także podlega kontroli, a Państwowa Inspekcja Pracy jako organ kontroli i nadzoru ma obowiązki realizować swoje działania niezależnie od miejsca wykonywania pracy. „Trudno oczywiście oczekiwać, że w każdym przypadku inspektorzy będą wizytowali domy pracowników zdalnych – nie można jednak wykluczyć takiej wizyty w sytuacji, gdy dojdzie do wypadku ciężkiego lub śmiertelnego z udziałem pracownika zdalnego” – powiedział.

Według Kryczki w typowych przypadkach kontrole będą kontrolami u pracodawców i będą obejmowały kwestie proceduralne związane z wprowadzeniem pracy zdalnej, ocenę ryzyka zawodowego pracowników zdalnych, jak również kwestie związane z opracowaniem informacji dla pracowników w zakresie bezpiecznego wykonywania pracy. Kontrole mogą również dotyczyć zakazu wykonywania w ramach pracy zdalnej poszczególnych rodzajów prac – które wyłączone są przez przepisy dotyczące pracy zdalnej.

Podczas kontroli mogą pojawić się pewne nieprawidłowości. Kryczka zaznaczył, że mogą one dotyczyć zarówno przepisów wspólnych dla wszystkich pracowników – niezależnie od tego czy wykonują pracę w ramach pracy zdalnej czy też nie. Najczęściej będą to nieprawidłowości związane ze specyfiką rozwiązań przewidzianych dla pracy zdalnej.

„Nieprawidłowości w szczególności mogą dotyczyć organizacji stanowiska pracy pracownika zdalnego, niewypłacania świadczeń związanych z pracą zdalną, niewypełnienia właściwych obowiązków o charakterze proceduralnym przez pracodawców. Nieprawidłowości mogą również dotyczyć kwestii wypadkowych – w sytuacji gdyby pracodawca postanowił, że wypadki pracowników zdanych są wyłącznie ich prywatną sprawą” – powiedział Kryczka.

27 stycznia prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Wprowadza ona definicję pracy zdalnej do Kodeksu pracy. Zgodnie z nią jest to wykonywanie pracy całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Nowela przewiduje pracę zdalną całkowitą, jak i hybrydową, stosownie do potrzeb konkretnego pracownika i pracodawcy, a także umożliwienie polecenia pracownikowi pracy zdalnej w szczególnych przypadkach. To m.in. czas obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu epidemii czy pożaru lub zalania w zakładzie pracy.

Przepisy dotyczące pracy zdalnej wejdą w życie 7 kwietnia.