Badania profilaktyczne pracowników w dobie epidemii

Znowelizowana w dniu 31.3.2020 r. ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19… określiła zasady przeprowadzania badań dot. pracowników.

Kwestia badań okresowych, wstępnych oraz kontrolnych pracowników w okresie epidemii koronawirusa została określona w nowelizacji ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Badania okresowe zostały zawieszone, zaś badania wstępne i kontrolne muszą być nadal przeprowadzane lecz na nowych zasadach. 

Badania profilaktyczne określone w Kodeksie pracy

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie (art. 229 ust. 4 Kodeksu pracy). Do obowiązkowych badań należą:

1. badania wstępne dla osób przyjmowanych do pracy;
2. badania kontrolne dla pracowników niezdolnych do pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż 30 dni oraz w przypadku udzielenia urlopu dla poratowania zdrowia w wymiarze dłuższym niż 30 dni;
3. badania okresowe dla wszystkich pracowników wykonywane w terminie wskazanym w orzeczeniu.

Zawieszenie badań okresowych z powodu epidemii

Zgodnie z art. 12a ustawy z dnia 2 marca 2020 r. w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu, zawiesza się wykonywanie obowiązków wynikających z przepisów Kodeksu pracy art. 229:

• § 2 zdanie pierwsze – dotyczące okresowych badań lekarskich,
• § 4a w zakresie badań okresowych,
• § 5 w zakresie badań okresowych pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających także:

1. po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami;
2. po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków, o których mowa powyżej i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania danego stanu.

Ważne! Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Badania wstępne i kontrolne można wykonywać u innego lekarza

Nowelizacja ww. ustawy nie zniosła obowiązku przeprowadzania badań wstępnych i kontrolnych. W przepisach przewidziano jednak ułatwienia dotyczące ich przeprowadzania.
I tak w razie braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, badanie to może zostać przeprowadzone przez innego lekarza. Lekarz ten może również wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie, przy czym będzie ono ważne 30 dni od dnia odwołania stanu epidemii. Orzeczenie należy dołączyć do akt osobowych.

Warto również podkreślić, że przeprowadzenie badania medycyny pracy i wydanie orzeczenia może nastąpić zdalnie. Z takiego rozwiązania może skorzystać każdy lekarz, w tym lekarz medycyny pracy. Wynika to z art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o wykonywaniu zawodu lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z którym lekarz może udzielać świadczeń zdrowotnych, w tym badać stan zdrowia i wydawać orzeczenia lekarskie, za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 z późn. zm);
2. Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568).