Eksploatacja urządzeń i instalacji gazowych

Przez urządzenie energetyczne należy rozumieć urządzenie techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania, a także użytkowania paliw i energii.

Urządzenia energetyczne z układami połączeń mię­dzy nimi stanowią instalację energetyczną.

Instalację gazową stanowią urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasi­lane z sieci gazowej znajdującej się na terenie i w obiekcie odbiorcy. Przy eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych mogą być zatrudnione osoby upoważnio­ne – wykonujące prace w ramach swoich obowiązków służbowych na podstawie poleceń. Urządzenia i instalacje gazowe powinny być oznakowane w sposób zgodny z Polskimi Normami. Pomieszczenia, w których eksploatowane są urządzenia gazowe, powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych.

Urządzenia, instalacje gazowe lub ich elementy, przy których planuje się prowadzenie prac konserwacyjnych, remontowych lub modernizacyjnych, powinny być:

• wyłączone z ruchu,
• pozbawione czynników stwarzających zagrożenie,
• odpowiednio oznakowane i zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomie­niem i dostępem osób nieupoważnionych.

W przypadku wykonywania prac, dla których opracowano specjalną technologię, nie­przewidującą wyłączeń urządzeń i instalacji z ruchu, nie stosuje się powyższych wyma­gań, a jedynie wymogi, które narzuca zastosowana technologia.

Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z wszelkiego typu pracami przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy szczegółowo rozpoznać i oznaczyć uzbro­jenia podziemne, ze szczególnym uwzględnieniem:

• sieci energetycznych,
• sieci telekomunikacyjnych,
• sieci cieplnych,
• sieci gazowych,
• sieci wodnych i innych.

Przy eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych bezwzględnie zabronione jest:

• dokonywanie zmian zabezpieczeń przez osoby nieupoważnione,
• umieszczanie butli spawalniczych wewnątrz urządzeń i instalacji gazowych podczas wykonywania tam prac spawalniczych,
• eksploatowanie urządzeń i instalacji gazowych bez przewidzianych dla nich środków ochrony i zabezpieczeń lub gdy środki te nie są w pełni sprawne.

Zagrożenia i wytyczne

Bezpieczeństwo w użytkowaniu instalacji gazowych zależy od prawidłowego ich zapro­jektowania, wykonania, a przede wszystkim od ich prawidłowej eksploatacji. Zagroże­nie bezpieczeństwa wystąpić może również, gdy inne instalacje w budynku, np. wodo­ciągowa, ciepłownicza lub elektryczna, wykonane są w sposób mogący wpływać na stan techniczny przewodów gazowych. Duży wpływ na ten stan mogą mieć także funkcjo­nalno-przestrzenne cechy pomieszczeń, przez które przewody gazowe są prowadzone (wilgotne pomieszczenia, z oparami związków chemicznych powodujących korozję itp.) oraz usytuowanie przewodów w sposób powodujący, że naprężenia w konstrukcji budynku mają wpływ na powstawanie nieszczelności połączeń przewodów.

Tak więc nieprawidłowości w instalacjach gazowych mogą powstawać na etapie:

• projektowania, np.: przyjęto zbyt skomplikowaną instalację rozprowadzającą w bu­dynku, przyjęto niewłaściwe prowadzenie przewodów gazowych, zbyt małe średnice tych przewodów, zaproponowano zastosowanie niewłaściwych materiałów itp.,
• wykonywania, np.: nie przestrzegano rozwiązań technicznych wynikających z przyję­tego projektu, zastosowano inne materiały niż przewidziano w dokumentacji, wyko­nano w sposób nieprawidłowy połączenia poszczególnych elementów instalacji itp.,
• eksploatacji, np.: jeżeli dopuszczono się samowolnej przebudowy instalacji lub też nie wykonuje się, wynikających z przepisów prawa, okresowych kontroli i nie wpro­wadza wynikających z nich zaleceń.

Wszelkie nieprawidłowości występujące w instalacjach gazowych powinny zostać wy­kryte już w trakcie dokonywania odbioru prac, przeglądu lub kontroli poszczególnych elementów instalacji gazowej w budynku. Należy przy tym zwracać szczególną uwagę na możliwość wystąpienia następujących nieprawidłowości dotyczących:

• przyłączy, np.: wadliwe wykonanie połączeń spawanych, wadliwe wykonanie połą­czeń rur PE/stal, zły stan techniczny kurków głównych, niewłaściwe zlokalizowanie kurków głównych itp.,
• reduktorów ciśnienia gazu, np.: nieprawidłowo dobrana liczba i rodzaj reduktorów, niedrożność filtrów reduktora, niesprawność zaworów dolotowych, pęknięcia kor­pusów reduktorów itp.,
• przewodów doprowadzających gaz do mieszkań, np.: zbyt duża liczba zastosowanych kształtek i kurków, zbyt małe średnice przewodów, wadliwe wykonanie połączeń gwintowych itp.,
• gazomierzy, np.: wady techniczne gazomierzy, nieszczelności w obrębie gazomierzy, nieprawidłowe usytuowanie gazomierzy w pomieszczeniach itp.,
• przewodów instalacyjnych w budynkach, np.: niewłaściwe prowadzenie przewodów gazowych w stosunku do innych instalacji, niewłaściwa lokalizacja urządzeń gazo­wych, korozja przewodów i innych elementów instalacji itp.,
• przewodów spalinowych i kanałów wentylacyjnych, np.: zbyt małe przekroje prze­wodów i kanałów, korozja przewodów spalinowych, nieszczelności połączeń prze­wodów spalinowych z kanałami spalinowymi itp.

Oprócz zagrożeń bezpieczeństwa wynikających ze stanu instalacji gazowych należy również wymienić uszkodzenia przyłączy oraz sieci gazowych. Gaz wydobywający się z nieszczelności ma tendencję do migracji szczelinami wzdłuż przewodów innych in­stalacji lub też podziemnymi kanałami piwnic budynków.

Urządzenia gazowe klasyfikuje się ze względu na kryteria umożliwiające jednoznaczną identyfikację urządzenia, tzn.:

• rodzaj urządzenia (konstrukcja urządzenia, funkcje, jakie spełnia),
• wielkość urządzenia (liczba palników, pojemność, moc),
• kategoria urządzenia (rodzaj spalanego paliwa gazowego),
• typ urządzenia (sposób doprowadzenia powietrza i odprowadzania spalin),
• postać i odmiana.

Urządzenia zasilane gazem muszą posiadać znak bezpieczeństwa „B”, aprobatę tech­niczną lub znak „DT”, a w przypadku urządzenia powszechnego użytku także atest energetyczny „E”. Wszystkie urządzenia gazowe powinny być zainstalowane wyłącznie w pomieszczeniach spełniających wymogi dotyczące ich kubatury, wysokości, wentyla­cji i odprowadzania spalin. Tak więc:

• urządzenie gazowe powinno być połączone na stałe ze stalowymi lub miedzianymi przewodami instalacji gazowej za pomocą króćca zakończonego gwintem rurowo­stożkowym lub rurowo-walcowym,
• dopuszcza się zastosowanie przewodów elastycznych do połączenia kuchni i kuche­nek gazowych, pod warunkiem że przewody te wykonane są z materiału odpornego na działanie węglowodorów oraz posiadają stosowne oznaczenia i certyfikaty,
• kurek odcinający dopływ gazu do urządzenia powinien być umieszczony w miejscu łatwo dostępnym, na przewodzie gazowym w odległości nie większej niż 0,5 m od króćca łączącego urządzenie z instalacją,
• kuchenki i kuchnie gazowe użytku domowego powinny być zainstalowane w odle­głości co najmniej 0,5 m od okien do boku urządzenia, licząc w rzucie poziomym,
• szafki wiszące lub inne wyposażenie wrażliwe na temperatury nie należy instalować w odległości mniejszej niż 1,0 m nad kuchniami i kuchenkami gazowymi oraz inny­mi urządzeniami gazowymi z palnikami o otwartym płomieniu,
• urządzenia gazowe służące do ogrzewania pomieszczeń, w przypadku gdy tempera­tura ich osłon może przekroczyć 60°C, należy instalować w odległości nie mniejszej niż 0,3 m od ścian z materiałów łatwo palnych, nieosłoniętych tynkiem,
• grzejniki gazowe wody przepływowej należy instalować na ścianach z materiałów niepalnych lub też odizolować je od ściany z materiałów palnych płytą z materiału niepalnego o szerokości co najmniej 10 cm większej, z każdej strony, od szerokości urządzenia,
• w łazienkach i saunach z piecykami i termami gazowymi dopuszcza się stosowanie okładzin ściennych z materiałów palnych, przy czym odległość urządzenia od wykła­dziny nie może być mniejsza niż 0,3 m.

Pomieszczenia, w których planuje się zainstalowanie urządzenia gazowego, powinny mieć wysokość co najmniej 2,2 m. Dopuszcza się instalowanie gazowych kotłów grzew­czych w pomieszczeniach technicznych o wysokości co najmniej 1,9 m w istniejących budynkach mieszkalnych i zagrodowych. Pomieszczenia te powinny posiadać przewód nawiewny z wylotem 0,3 m nad poziomem podłogi i wywiewny przewód wentylacyjny, wyprowadzony ponad dach lub przez ścianę zewnętrzną na wysokość co najmniej 2,5 m ponad poziom terenu, z wylotem w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od bocznych krawędzi okien i drzwi.