Instruktaż ogólny i stanowiskowy pracownika służby bhp

Jak szkolić nowo przyjmowanego pracownika służby bhp?

Wśród kilku pracowników służby bhp z naszego rejonu rozgorzała dyskusja w sprawie szkolenia wstępnego nowo zatrudnianego pracownika służby bhp. Dotyczy to sytuacji, gdy nie ma w firmie innych pracowników służby bhp. Jedni są zdania, że to pracodawca przeprowadza instruktaż ogólny i stanowiskowy. Inni z kolei uważają, że tylko instruktaż stanowiskowy przeprowadza pracodawca lub upoważniona przez niego osoba z nadzoru kierowniczego. Natomiast w miejscu na potwierdzenie instruktażu ogólnego należy wpisać potwierdzenie posiadanych uprawnień. 

Kodeks pracy w art. 237³ mówi, że nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Osoba która ma uprawnienia pracownika służby bhp z natury rzeczy nie powinna przechodzić instruktażu ogólnego, bo kwalifikacje i wiedzę nabywa się na uczelniach lub kursowo. Natomiast zapoznanie np. z regulaminem pracy lub innymi dokumentami to jest sprawa działu kadr. Brakuje mi tylko zapoznania się z uwarunkowaniami zakładowymi w zależności od tego, czy jest to np. szpital, stolarnia czy też zakład budowlany. Uważam, że podczas szkolenia stanowiskowego pracodawca lub w jego imieniu osoba kierująca pracownikami (przeszkolona w zakresie prowadzenia instruktażu) powinna zgodnie z ramowym programem zapoznać pracownika służby bhp z rodzajem działalności, niebezpiecznymi miejscami, częstymi zdarzeniami wypadkowymi itp. Naturalnie można pominąć z ramowego programu punkty 3 i 4. Ponadto należy pamiętać, że pracodawca przyjmujący nowego pracownika powinien dla niego (np. behapowca) mieć opracowany program szkolenia dla konkretnego stanowiska pracy. Mało kto taki program ma, posługujemy się typowymi, lekko zmodyfikowanymi programami z rozporządzenia MGiP.

W rozporządzeniu MGiP z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkoleń w ramowym programie instruktażu stanowiskowego napisano, że szkolenie jest przeznaczone dla pracowników nowo zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych. Pracownik służby bhp, a tym bardziej nowo zatrudniany, powinien znać miejsca niebezpieczne, np. salę pacjentów z Covid-19, pomieszczenie do piaskowania, lakiernię, drogi transportowe itp. I pracodawca lub odpowiedni kierownik o tych zagrożeniach nowo zatrudnianego behapowca poinformuje. Pracownik służby bhp przebywa tam, gdzie pracują ludzie, a w biurze tylko analizuje i opracowuje dokumentację. Ja pracując kiedyś w firmie na etacie pracownika służby bhp codziennie dwukrotnie obchodziłem zakład lub poszczególne wydziały, bo uważałem, że tam jest również moje stanowisko pracy.

Karta szkolenia w poz. 4, wg mojej opinii i nie tylko, powinna być podpisana przez pracodawcę i przyjmowanego do pracy behapowca. Można byłoby jeszcze w poz. 3 wpisać, że przyjmowany do pracy posiada uprawnienia do zajmowania się sprawami bhp z podpisem tylko pracodawcy.

Henryk Karczowski

Odpowiadamy: obydwa instruktaże są ważne

Zgodnie z § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2004 r., nr 180, poz. 1860, ze zm.), „instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy”.

Nie ulega wątpliwości, że pracownik służby bhp zatrudniany w jednoosobowej komórce bhp, tak jak każdy inny pracownik, powinien odbyć szkolenie wstępne, tj. instruktaż ogólny i stanowiskowy. Problemem zawartym w liście do redakcji jest wskazanie osoby, która może takiego instruktażu udzielić. Oprócz wykładni literalnej przywołanego przepisu warto zdefiniować również jego wykładnię funkcjonalną – celowościową. Zgodnie z § 9 instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku. Brak jest zatem podstaw do postawienia wniosku, że kwalifikacje pracownika służby bhp (np. ukończenie studiów o kierunku/specjalności w zakresie bhp) będą równoważne z odbyciem tego rodzaju instruktażu. Pomimo że nowo zatrudniany pracownik służby bhp co do zasady powinien dysponować wiedzą z zakresu bhp, to jednak rozpoczynając pracę w danym zakładzie pracy powinien zostać zaznajomiony z jego specyfiką (np. przepisami oraz zasadami bhp obowiązującymi w danym zakładzie). Programy szkolenia wstępnego (ogólnego i stanowiskowego) obejmują m.in. zagadnienia takie jak zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia występujące w zakładzie i podstawowe środki zapobiegawcze, postępowanie w razie wypadku (w tym organizację i zasady udzielania pierwszej pomocy), zasady przydziału odzieży roboczej i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej. Powyższa problematyka dotyczy konkretnego zakładu pracy, w którym pracownik służby bhp będzie realizował swoje obowiązki (m.in. wdrażał nowych pracowników podczas instruktażu ogólnego), więc powinien sam zostać z nimi szczegółowo zapoznany. Takie szkolenie ma na celu uzupełnienie jego dotychczasowej wiedzy ogólnej w tym zakresie.

Podsumowując, instruktaż ogólny dla pracownika służby bhp może przeprowadzić sam pracodawca lub wyznaczony przez niego pracownik posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu (np. wieloletni pracownik znający zakład od podszewki), mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp. Natomiast instruktaż stanowiskowy powinien przeprowadzić sam pracodawca, ponieważ służba bhp podlega bezpośrednio pracodawcy. W przypadku służby bhp przepis ten może wydawać się niezbyt życiowy, podobnie jak w przypadku innych stanowisk wymagających wysokich lub specyficznych kwalifikacji (np. w ochronie zdrowia, gdy np. pracodawcą w przychodni jest okulista i zatrudnia ginekologa). Jednak nie zwalnia nas to z obowiązku stosowania przepisu.

Andrzej Nowak

Artykuł z miesięcznika ATEST – Ochrona Pracy nr 5/2021

www.atest.com.pl