Uregulowanie pracy zdalnej w kodeksie pracy

W związku z trwającą pandemią praca zdalna staje się coraz częściej spotykanym zjawiskiem. Ten system pracy nie jest jeszcze regulowany przez kodeks pracy jednak Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii pracuje nad projektem zmian, który ma wprowadzić i określić pojęcie pracy zdalnej w przepisach prawa pracy.

Obecne przepisy

Według regulacji wynikających z ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).

Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. W szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych.

Narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca.

Przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Na polecenie pracodawcy, pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania.

Pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej.

Praca zdalna po epidemii

Praca zdalna staje się powszechnym zjawiskiem przede wszystkim ze względu na trwającą sytuację epidemiologiczna. W związku z jej licznymi zaletami wiele przedsiębiorstw zgłasza chęć kontynuowania pracy w takiej formie po odwołaniu epidemii dlatego też Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii przygotowało projekt zmiany kodeksu pracy, którego zadaniem jest wprowadzenie na stałe pracy zdalnej do przepisów prawa pracy.

Aktualnie dyskusja nad kwestią uregulowania pracy zdalnej jest prowadzona w ramach prac Zespołu negocjacyjnego w zakresie działu „praca” w ramach prac nad Umową Społeczną. Ministerstwo planuje wziąć pod uwagę jak najwięcej przyjętych przez obydwie strony dialogu społecznego (pracodawców i związki zawodowe) rozwiązań, a także uzgodnionych przez strony Zespołu negocjacyjnego.

Szczegóły na ten temat przedstawiło Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii w odpowiedzi na interpelację poselską nr 20603 w sprawie regulacji prawnych dotyczących pracy zdalnej.

Główne założenia obecnej wersji projektu ustawy:

Miejsce wykonywania pracy zdalnej

Praca zdalna będzie mogła być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu zamieszkania pracownika lub w innym miejscu ustalonym przez pracownika i pracodawcę. Uzgodnienie między stronami dotyczące wykonywania pracy zdalnej będzie dopuszczalne zarówno przy zawieraniu umowy o pracę, jak również w trakcie zatrudnienia.

Zasady wykonywania i kierowania na pracę zdalną

1. Zasady wykonywania pracy zdalnej będą określane w porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładowymi organizacjami zawodowymi, a jeżeli nie dojdzie do zawarcia takiego porozumienia albo u pracodawcy nie działają związki zawodowe – w regulaminie ustalonym przez pracodawcę.
2. W szczególnych przypadkach praca zdalna będzie mogła być wykonywana także na polecenie pracodawcy, jednak tylko w sytuacji, w której pracownik będzie posiadał warunki lokalowe i techniczne do wykonywania takiej pracy.
3. Wykonywanie pracy zdalnej będzie dopuszczalne na polecenie pracodawcy lub na wniosek pracownika także w przypadku, gdy nie zostało zawarte porozumienie albo regulamin.
4. Każda ze stron będzie miała możliwość efektywnego wycofania się z wykonywania pracy zdalnej, w terminie 3 miesięcy od dnia podjęcia takiej pracy.
5. W przypadku wykonywania pracy zdalnej wnioski pracownika, dla których przepisy kodeksu wymagają formy pisemnej, będą mogły być składane w postaci papierowej lub elektronicznej.

Zapewnienie narzędzi do pracy i ekwiwalent

Pracodawca będzie zobowiązany dostarczyć pracownikowi materiały i narzędzia pracy niezbędne do wykonywania pracy zdalnej, jak również pokryć koszty bezpośrednio związane z wykonywaniem pracy zdalnej (w tym koszty energii elektrycznej oraz dostępu do łączy telekomunikacyjnych). W przypadku jednak, gdy do pracy zdalnej będą wykorzystywane materiały i narzędzia pracy stanowiące własność pracownika, obie strony stosunku pracy będą mogły zawrzeć porozumienie określające zasady ich wykorzystywania. W takiej sytuacji pracownikowi będzie przysługiwał ekwiwalent (lub ryczałt) w wysokości ustalonej przez strony.

BHP a praca zdalna

1. Pracodawca będzie realizował obowiązki wynikające z działu dziesiątego Kodeksu pracy z wyłączeniem:

• • obowiązku organizowania stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp,
  • obowiązku dbania o bezpieczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, – obowiązków dotyczących pomieszczeń pracy i obiektów budowlanych,
  • obowiązku dotyczącego urządzeń sanitarnych i środków higieny osobistej.

2. Narzędzia pracy i materiały wykorzystywane przez pracowników przy pracy zdalnej będą musiały spełniać wymagania określone w rozdziale IV działu dziesiątego Kodeksu pracy (niezależnie od tego, czy będą zapewnione przez pracodawcę, czy pracownik będzie wykorzystywał własne). Kodeks pracy – https://asystentbhp.pl/akty_prawne/ustawa-z-dnia-26-czerwca-1974-r-kodeks-pracy/
3. Szkolenie wstępne bhp osób zatrudnianych do pracy zdalnej w całości będzie mogło się odbywać za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
4. Wszyscy pracownicy wykonujący pracę zdalnie będą podlegali szkoleniom okresowym bhp (na zasadach ogólnych).
5. Niedopuszczalne będzie zlecanie w ramach pracy zdalnej prac:

• • szczególnie niebezpiecznych,
  • w wyniku których następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych dla pomieszczeń mieszkalnych,
  • z zastosowaniem substancji niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, żrących, promieniotwórczych, drażniących, uczulających lub innych o nieprzyjemnym zapachu, pylących lub intensywnie brudzących.

7. Do badania wypadku przy pracy zdalnej będą stosowane odpowiednio przepisy o wypadkach przy pracy – z uwzględnieniem prawa pracownika do ochrony życia prywatnego.

Sekretarz Stanu MRPIT twierdzi, że obecnie trudno jest określić, kiedy prace legislacyjne nad projektem zmian w kodeksie pracy dobiegną końca.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842 z późn. zm.)
2. Odpowiedź na Interpelację nr 20603 w sprawie regulacji prawnych dotyczących pracy zdalnej