Stan prac związanych z utylizacją azbestu w Polsce
Ponad 12 lat temu uchwalono Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. Jak przebiegają prace związane z Programem? Co jest największą przeszkodą w realizacji założonych celów?
Zadania pracodawcy
Pracodawca zatrudniający pracowników przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników przed szkodliwym działaniem włókien azbestu i pyłu zawierającego azbest w szczególności:
- na podstawie oceny ryzyka zawodowego, uwzględniającej rodzaj i stopień narażenia, stosować niezbędne środki ochrony zmniejszające to ryzyko;
- kontrolować stopień narażenia pracowników na działanie pyłu azbestu w sposób określony w przepisach dotyczących badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników, którzy w związku z wykonywanymi pracami są lub mogą być narażeni na działanie pyłu azbestu, oraz osób kierujących takimi pracownikami i pracodawców powinno być przeprowadzane z uwzględnieniem programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest, stanowiącego załącznik do rozporządzenia w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów.
Program Oczyszczania Kraju z Azbestu
Od 2009 r. w Polsce realizowany jest Program Oczyszczania Kraju z Azbestu, którego głównymi celami są:
- usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest;
- minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju;
- likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.
Narzędziem do zbierania danych dotyczących wyrobów zawierających azbest jest administrowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii – Baza Azbestowa https://bazaazbestowa.gov.pl/pl/
Przy Ministrze Rozwoju i Technologii funkcjonuje również Rada Programowa do spraw Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu, której zadaniami są m.in.:
- ocena realizacji zadań Programu oraz wyznaczanie nowych kierunków prac;
- zgłaszanie Ministrowi propozycji inicjatyw legislacyjnych związanych z problematyką azbestową;
- opiniowanie projektów aktów prawnych w zakresie problematyki azbestowej.
Trudności w realizacji Programu
W skierowanej do Ministra Klimatu i Środowiska interpelacji w sprawie likwidacji azbestu czytamy, że od czasu uchwalenia Programu w Polsce usunięto zaledwie kilkanaście procent zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych.
Głównym utrudnieniem monitorowania postępów w usuwaniu azbestu są niekompletne dane w dostępnej dla jednostek samorządu terytorialnego Bazie Azbestowej, która służby do gromadzenia informacji z inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest. Wprowadzanie i aktualizowanie danych w Bazie Azbestowej jest obowiązkiem każdego wójta, burmistrza i prezydenta miasta, a także marszałka województwa. W Bazie Azbestowej widoczne są braki, często wpływa na to uchylanie się od obowiązku raportowania osób fizycznych, które wykorzystują wyroby azbestowe. Również gminy często nie przeprowadzają aktualizacji danych, a także nie prowadzą działań dyscyplinujących w tym zakresie.
Interpelacja została zakończona pytaniem:
Czy Ministerstwo Klimatu i Środowiska zauważa problem z przejrzystością i aktualnością procesu zbierania informacji o zasobach azbestu i praktycznych postępach w jego utylizacji na terenie naszego kraju?
7 mln ton wyrobów zawierających azbest do usunięcia
Odpowiedzi (na podstawie informacji otrzymanych od Ministerstwa Rozwoju i Technologii,) na ww. interpelację udzielił Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska zwracając uwagę na to, że jakość i aktualność informacji zamieszczonych w Bazie Azbestowej jest wynikową współdziałania wielu podmiotów – Ministra Rozwoju i Technologii, urzędu obsługującego Bazę Azbestową, a także osób użytkujących wyroby zawierające azbest, które składają informacje o posiadanych bądź już usuniętych wyrobach.
Według danych z Bazy Azbestowej (stan: styczeń 2023 r.) pozostało do usunięcia 7 mln ton wyrobów zawierających azbest. Zainwentaryzowano 8,5 mln ton wyrobów zawierających azbest, od uruchomienia programu unieszkodliwiono 1,5 mln ton.
Zainwentaryzowano niemal wszystkie tego typu wyroby w kraju – tylko trzynaście gmin w Polsce nie wprowadziło danych do Bazy Azbestowej.
Każdego roku, od początku uruchomienia Programu, zapewniane jest wsparcie, mające na celu podnoszenie jakości danych gromadzonych w Bazie Azbestowej. Średnio ponad 100 jednostkom samorządu terytorialnego każdego roku udzielane jest na przeprowadzenie inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest. MRiT udzieliło już łącznie 1860 dotacji jednostkom samorządu terytorialnego na kwotę 25,7 mln zł. W odpowiedzi na interpelacje czytamy, że to działanie jest niezbędnym elementem do opracowania programu usuwania wyrobów zawierających azbest i ubiegania się o środki finansowe w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Mając na uwadze niski poziom składania informacji o wyrobach zawierających azbest podjęto prace nad projektem ustawy o wyrobach zawierających azbest, w którym zaplanowano ułatwienia dla obywateli w zakresie informowania o wyrobach zawierających azbest.
Szczególnie istotną zmianą w stosunku do obecnego stanu prawnego ma być likwidacja corocznego obowiązku informowania o użytkowanych wyrobach zawierających azbest. Wprowadzony ma zostać obowiązek złożenia deklaracji dotyczącej wyrobów zawierających azbest w przypadku usunięcia wyrobów lub zmiany danych dotyczących tych wyrobów lub użytkującego.
W ubiegłym roku w celu udoskonalania Bazy Azbestowej oddano do użytku ogólnodostępny moduł e-learningowy w postaci 5 filmów instruktażowych dotyczących:
- wprowadzania i edycji lokalizacji wyrobu zawierającego azbest;
- wprowadzania i edycji wyrobu zawierającego azbest;
- wprowadzania i edycji rur azbestowo-cementowych;
- aktualizacji danych wprowadzonych do Bazy Azbestowej;
- przesyłania raportu rocznego do marszałka województwa.
Sekretarz Stanu w MRiT zwrócił uwagę, że planowane jest rozszerzanie modułu e-learningowego o kolejne filmy instruktażowe, tak aby odpowiadały one na potrzeby szkoleniowe użytkowników. Rozpoczęcie procesu usuwania wyrobów zawierających azbest jest indywidualną decyzją użytkującego te wyroby, a MRiT jedynie może ich usunięciu.
Polska jest jedynym krajem w UE, który realizuje plan usunięcia wyrobów zawierających azbest.
Zapraszany również do lektury artykułu „Bezpieczne usuwanie materiałów zawierających azbest” – https://asystentbhp.pl/bezpieczne-usuwanie-materialow-zawierajacych-azbest/
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. z 2020 r. poz. 1680),
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. poz. 1824).
Źródło:
- Interpelacja nr 38433do Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie likwidacji azbestu,
- Odpowiedź na interpelację nr 38433 w sprawie likwidacji azbestu.
- gov.pl/web/rozwoj-technologia
Skomentuj