BHP na budowie

Jakie zagrożenia i czynniki niebezpieczne możemy spotkać na budowie?

Zgodnie z obowiązującą klasyfikacją czynników w środowisku pracy czynniki oddziaływujące na organizm człowieka w środowisku pracy dzielimy na:

• niebezpieczne (urazowe);
• szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe.

W zależności od poziomu narażenia i innych warunków pracy czynnik szkodliwy może stać się niebezpiecznym, uciążliwy natomiast szkodliwym.

Wszystkie ww. czynniki występują przy wykonywaniu prac budowlanych i remontowych oraz montażowych i mogą stać się przyczyną zdarzeń potencjalnie wypadkowych, wypadków, chorób zawodowych czy też innych schorzeń występujących w środowisku pracy.

Czynniki niebezpieczne (urazowe) występujące w budownictwie

Wyróżniamy następujące czynniki:

• ruchome, wirujące części maszyn, urządzeń technicznych oraz narzędzi pracy;
• przemieszczające się środki transportu;
• ostre krawędzie, wystające, chropowate  elementy;
• nierówne i śliskie powierzchnie;
• spadające elementy;
• ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia itp.);
• pożar, wybuch;
• prąd elektryczny;
• położenie stanowiska pracy w stosunku do podłoża (praca na wysokości oraz w zagłębieniach);
• płyny pod ciśnieniem;
• gorące lub zimne powierzchnie;
• żrące substancje.

Kryteria poziomu zabezpieczeń ustalone przez CIOP dla ww. czynników przedstawiają się następująco:

ruchome elementy:

• ochrona przed kontaktem z elementami ruchomymi podczas obsługi maszyn,
• awaryjny wyłącznik natychmiastowego zatrzymania,
• opracowanie instrukcji stanowiskowej bhp i jej stosowanie,
• szkolenie bhp,
• okresowe przeglądy, regulacje, naprawy,
• środki ochrony indywidualnej;

przemieszczające się środki transportu:

• oznakowanie dróg komunikacyjnych,
• prawidłowe szerokości dróg ewakuacyjnych,
• prawidłowe usytuowanie dróg w stosunku do stanowisk pracy,
• kompletność wyposażenia w urządzenia zabezpieczające i ostrzegawcze przed naruszeniem normalnych warunków eksploatacji,
• stosowanie zasad wymaganych instrukcjami bhp,
• posiadanie przez operatora wymaganych uprawnień,
• szkolenia bhp,
• przeglądy, konserwacje urządzeń,
• używanie środków ochrony indywidualnej przez pracowników;

ostre, wystające i chropowate elementy:

• osłonięcie części ostrych, wystających lub chropowatych,
• stępienie części chropowatych, zwłaszcza w strefie operatora, które nie muszą być ostre i chropowate ze względów technologicznych,
• oznakowanie części ostrych i chropowatych barwami i znakami bezpieczeństwa,
• stosowanie przepisów i zasad bhp,
• używanie środków ochrony indywidualnej przez pracowników;

nierówne powierzchnie:

• zastosowanie materiałów łatwych do czyszczenia, przeciwpoślizgowych,
• utrzymywanie powierzchni w stanie suchym,
• zapewnienie pracownikom obuwia o spodach posiadających duży współczynnik tarcia,
• informacje służące bezpieczeństwu;

spadające elementy:

• stosowanie urządzeń ochronnych (daszki, inne konstrukcje),
• składowanie elementów zapewniających ich stabilność,
• znakowanie miejsc niebezpiecznych, zagrażających upadkiem, np.: „Uwaga …”,
• szkolenia bhp,
• stosowanie wymagań instrukcji stanowiskowych bhp;

ograniczone przestrzenie:

• zachowanie wymiarów wejść, przejść, wyjść,
• stosowanie schodów o parametrach użytkowych wymaganych przepisami,
• uniemożliwienie wchodzenia do mniejszych przestrzeni itp.;

położenie stanowiska pracy w odniesieniu do podłoża:

• zastosowanie ochron zbiorowych (balustrady),
• stosowanie drabin certyfikowanych i sprawnych technicznie na stabilnym podłożu,
• stosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości,
• oznakowanie miejsc zagrożonych;

płyny pod ciśnieniem:

• wyposażenie urządzeń ciśnieniowych w zabezpieczenia przed nadmiernym ciśnieniem, np.: zawory bezpieczeństwa,
• wyposażenie we wskaźniki ciśnienia z oznakowaniem dopuszczalnych wartości,
• okresowe przeglądy, regulacje,
• szkolenia specjalistyczne pracowników z umiejętności obsługi urządzeń pod ciśnieniem,
• stanowiskowe instrukcje bhp,
• stosowanie środków ochrony indywidualnej przed wytryskiem płynu w przypadku awarii;

gorące powierzchnie, żrące substancje itp.:

• izolacja termiczna,
• zastosowanie urządzeń ochronnych podczas pracy maszyny,
• instrukcje stanowiskowe bhp,
• stosowanie wymagań przepisów bhp i instrukcji stanowiskowych.

Czynniki szkodliwe dla zdrowia

Czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące w budownictwie:

czynniki fizyczne:

– hałas,
– drgania mechaniczne,
– nieodpowiednie oświetlenie,
– promieniowanie cieplne,
– promieniowanie nadfioletowe, podczerwone;

czynniki chemiczne:

– drażniące, uczulające, rakotwórcze, tj.: rozpuszczalniki, cement portlandzki, kleje szkodliwe, środki impregnacyjne do drewna, pyły zwłókniające, dymy asfaltów, azbest;

czynniki biologiczne (w wyniku kontaktu z ziemią podczas robót ziemnych w głębokich wykopach):

– (Leptospira interrogans (leptospira) — bakterie (krętki),
– Clostridium perfringens (laseczka zgorzeli gazowej),
– Clostridium tetani (laseczka tężca),
– Clostridium Spp. (grupa laseczek obrzęku złośliwego),

Strongyloides stercolaris (węgorek jelitowy).

Realizacja działalności profilaktycznej przy występowaniu czynników fizycznych i chemicznych polega na:

przeprowadzeniu pomiarów tych czynników przez pracodawcę;

udostępnieniu na koszt pracodawcy wyników ww. pomiarów pracownikom;

zapewnieniu przedsięwzięć wpływających na poprawę warunków pracy na stanowiskach pracy zatrudnionych pracowników.

Pracodawca jest zobligowany do dokumentowania podejmowanych działań w celu ochrony pracowników eksponowanych na czynniki biologiczne. Wymagania te obejmują:

• przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy narażonych pracowników;
• prowadzenie rejestru prac narażających pracowników na działanie czynnika biologicznego grupy 3 i 4 oraz rejestru pracowników;
• sporządzenie instrukcji postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym grupy 3 i 4;
• zapewnienie szkoleń bhp z zakresu szkodliwych czynników biologicznych;
• stosowanie środków ochrony indywidualnej;
• badania lekarskie.

Czynniki uciążliwe

Do czynników uciążliwych występujących w budownictwie należą:

– wymuszona pozycja ciała (stojąca, stojąca pochylona, siedząca);
– obciążenie statyczne i dynamiczne;
– stres psychiczny.

Zastosowanie środków zaradczych zapobiegających niekorzystnym skutkom zdrowotnym w przypadku dźwigania ręcznego polega na zapobieganiu skutkom nadmiernego wysiłku poprzez:

– określenie prawidłowych sposobów podnoszenia i przenoszenia ciężarów;
– szkolenie pracowników w zakresie bezpiecznych technik dźwigania;
– eliminowanie ręcznego przenoszenia ciężarów przez stosowanie urządzeń transportowych tj.: wózki, podnośniki.

Wymuszona pozycja ciała przy pracy może doprowadzić do skrzywienia kręgosłupa, żylaków kończyn dolnych wskutek nieprawidłowej postawy przy pracy i dłuższego jej wykonywania w niewygodnej stojącej pozycji.

Zapobieganie uciążliwości tego rodzaju pracy to przede wszystkim kontrola stanowisk pracy i ich optymalizacja w zakresie środków technicznych, środki organizacyjne, tj.: rotacja pracowników, skracanie czasu pracy, stosowanie pończoch przeciwżylakowych itp.

Zapobieganie tym uciążliwościom powinno być prowadzone z aktywnym uczestnictwem zatrudnionych  pracowników.

Stres psychiczny może prowadzić do zmniejszenia wydolności umysłowej pracowników, sprawności fizycznej, a także zmniejszonej odporności organizmu na choroby.

Przyczyną stresu może być monotonia pracy, zbyt szybkie tempo pracy, złe stosunki międzyludzkie, nadmiar pracy itp.

Środkami zaradczymi są: prawidłowa organizacja pracy, motywacja do pracy, podnoszenie kwalifikacji kadry kierowniczej, pozytywne kształtowanie stosunków międzyludzkich, dobór psychologiczny pracowników do określonej pracy, umiejętność pracy w zespole.